83570 Pok tafil1529

958 ■łi układów

Skurcze foniczne polegają na okresowym zwiększaniu się napięcia błony mięśniowej całego żołądka. Trwają one około minuty i odpowiadają falom typu III. Skurcze foniczne warunkują wahania ciśnienia w jamie żołądka i wydają się wpływać na dostosowanie objętości żołądka do objętości treści pokarmowej.

Skurcze perystaltyczne odpowiadają fali typu I i II. Rozpoczy-nają się w okolicy części wpustowej żołądka, skąd przesuwają się wzdłuż ścian żołądka, osiągając odżwiernik. Częstość skurczów perystaltycznych jest uwarunkowana aktywnością rozrusznika żołądkowego, generującego fale wolne (BER), i wynosi około 3 cykle/min. Czas trwania poszczególnych skurczów perystaltycznycłi waha się w granicach 2-20 s. Każdy skurcz pe-rystaltyczny, przesuwając się wzdłuż ścian żołądka, osiąga największą silę po dotarciu do odźwiernika, gdzie występuje gruba warstwa mięśni okrężnych. Silny ucisk wywierany przez ściany odźwiernika na treść pokarmową powoduje wyciśnięcie niewielkiej porcji treści płynnej do dwunastnicy przez otwierający się zwieracz odźwiernika i cofnięcie się treści stałej w kierunku trzonu żołądka. Powtarzające się wielokrotnie przesuwanie treści pokarmowej w kierunku odźwiernika (propulsja) i z powrotem (retropulsja) powoduje jej rozdrobnienie, dokładne wymieszanie z sokiem żołądkowym i stopniowe przekształcenie treści stałej w płynną treść pokarmową.

W okresie międzytrawiennym w żołądku i w dalszych odcinkach przewodu pokarmowego występuje cykliczna zmienna aktywność elektryczna i mo-toryczna w postaci opisanego wcześniej międzytrawiennego wędrującego kompleksu mioelektrycznego (MMC).

W kilka lub kilkanaście godzin po opróżnieniu występują okresowo silne skurcze żołądka - skurcze głodowe. Wiążą się one z uczuciem głodu i są następstwem zmniejszenia stężenia glukozy we krwi oraz pobudzenia pod-wzgórzowego ośrodka głodu i zwiększenia aktywności nerwów błędnych. Podanie dożylne glukozy powoduje zniesienie odczuwania głodu i zahamowanie skurczów głodowych żołądka.

Kontrola motoryki i opróżniania żołądka

Regulacja motoryki i opróżniania żołądka odbywa się na drodze nerwowej i hormonalnej. Nerwy błędne pełnią podwójną rolę w regulacji aktywności skurczowej żołądka. Wypełnianie pokarmem części proksymalnej żołądka aktywuje hamujące odruchy wago-wagalne, prowadzące do uwalniania takich neuromediatorów, jak VIP i NO. Powoduje to rozkurcz mięśni i zmniejszenie napięcia mięśniowego w części rezerwuarowej żołądka, umożliwiając zwiększenie objętości części proksymalnej żołądka i gromadzenie pokarmu Równocześnie na zakończeniach pozazwojowych nerwów błędnych uwalniana jest acetylocholina (Ach), która działając na receptory muskarynowe

pobudza mięśnie żołądka do skurczu. Ma to znaczenie w aktywacji perystal-tyki żołądka. Nerwy współczulne, uwalniając na swych zakończeniach poza-zwojowych noradrenalinę, hamują motorykę żołądka Aktywność skurczowa żołądka regulowana jest też przez odruchy śródśdenne kontrolowane przez neurony enteryczne układu nerwowego. W ramach tych odruchów na zakończeniach nerwowych uwalniany jest NO i VIP (rozkurcz mięśni) lub Ach i SP (pobudzenie mięśni gładkich do skurczu)

Na motorykę żołądka, zwłaszcza w obrębie trzonu i odźwiernika, wpływają też hormony przewodu pokarmowego. Gastryna i motylina wzmagają częstość i siłę skurczów mięśni żołądka. CCK, będąca częściowym agomstą gastryny, zmniejsza działanie gastryny i hamuje czynność skurczową żołądka Hamowanie czynności skurczowej w obrębie trzonu żołądka i odżwiemi-ka następuje również w wyniku działania sekretyny, glukagonu i GIP.

Żołądek jest narządem, który ma zdolność do gromadzenia i magazynowania pokarmu. Regulacja opróżniania żołądka opiera się na regulacji skurczu zwieracza odźwiernika i regulacji natężenia skurczów perystaltycznych żołądka. Skurcz zwieracza odźwiernika i zmniejszenie skurczów perystaltycznych żołądka powodują zmniejszenie opróżniania żołądka Rozluźnienie zwieracza odźwiernika i zwiększenie perystaltyki żołądka wywołuje skutek odwrotny. Szybkość opróżniania żołądka zależy od ilośa i rodzaju spożytego pokarmu i podlega kontroli nerwowej i hormonalnej Zwiększenie objętości treści żołądkowej powoduje przyspieszenie opróżniania żołądkowego Najszybciej opuszczają żołądek izoosmotyczne pokarmy płynne, wolniej pokarmy płynne hipo- i hiperosmotyczne, najwolniej pokarmy stałe, które wcześniej muszą ulec rozdrobnieniu. Ważną rolę odgrywa również skład pokarmu. Pokarmy stałe, zbudowane głównie z węglowodanów, pozostają w żołądku kilka godzin. Obecność białek przedłuża ten okres. Najdłużej pozostają w żołądku pokarmy bogate w tłuszcze.

Treść pokarmowa z żołądka do dwunastnicy dostaje się małymi porqa-mi, aby mogła być w pełni strawiona, a substancje odżywcze wchłonięte. Jednocześnie treść pokarmowa dostająca się do dwunastnicy hamuje dalsze opróżnianie żołądkowe. Odbywa się to przez.

-    rozciągnięcie ścian dwunastnicy przez pokarm,

-    obniżenie pH treści dwunastniczej,

-    podwyższenie ciśnienia osmotycznego w świetle dwunastnicy,

-    działanie czynników drażniących błonę śluzową dwunastnicy,

-    obecność w treści pokarmowej produktów trawienia tłuszczów i białek.

Hamowanie opróżniania żołądkowego oparte jest na dwóch mechanizmach:

-    hamujących odruchach dwunastniczo-żołądkowych,