61501 Pok tafil1553

1008 'branych układów

go kwas litocholowy (ryc. II. 7 20). Następnie część wtórnych kwasów źółcio. wych ulega pod wpływem bakterii jelitowych i w wątrobie przemianie w trzeciorzędowo kwasy żółciowe. Przedstawicielem tej grupy kwasów żółciowym jest kwas ursodeoksycholowy.

Po dostaniu się z żółcią do jelit kwasy żółciowe podlegają czynnej zwrot, nej resorpcji w obrębie jelita biodrowego. Tak wchłaniają się kwasy żółciowy sprzężone z glicyną lub tauryną. Kwasy żółciowe w formie wolnej, bez połą. czenia z glicyną lub tauryną, nie podlegają wchłanianiu czynnemu, lecz mogą w pewnym stopniu wchłaniać się na całej długości jelit na skutek dyfuzji. Jes( to związane z hydrofobowym i lipofilnym charakterem wolnych kwasów Kusz-czowych. Wchłanianiu w jelitach podlegają zarówno pierwszorzędowe kwasy żółciowe (wchłaniają się najlepiej), jak i wtórne i trzeciorzędowe 2 wtórnych kwasów żółciowych lepiej wchłania się kwas deoksycholowy, natomiast kwas litocholowy jest słabo rozpuszczalny w wodzie i dlatego też w większym stopniu jest wydalany z kałem. Podobnie kwas ursodeoksychoktoy podlega wchłanianiu jedynie w ograniczonym stopniu.

Po wchłonięciu w obrębie jelit kwasy żółciowe dostają się krążeniem wrotnym do wątroby, skąd są wychwytywane przez hepatocyty. Odbywa sę to za pomocą dwóch układów transportowych: NTCP (natrium taurocholais cotransport polypeptyde) i OATP (organie anion transporting protein) NTCP wychwytuje głównie kwasy żółciowe sprzężone, w mniejszym stopniu wolne a jego aktywność jest związana z dokomórkowym napływem jonów Na OATP jest zaangażowany w wychwyt wolnych kwasów żółciowych, jak też licznych innych anionów organicznych, takich jak hormony płciowe, glikozydy nasercowe, pochodne estrogenów, cykliczne oligopeptydy, bromosulfc-ftaleina. Czynność OATP jest niezależna od jonów Na*.

Po wchłonięciu do hepatocytów kwasy żółciowe sprzężone z glicyną lub tauryną są ponownie wydzielane do żółci, natomiast wolne kwasy żółciowe muszą przed wydzieleniem do żółci ulec połączeniu z glicyną lub tauryną. Ponadto kwas litocholowy podlega w wątrobie przemianie w kwas sulfofto-cholowy.

Pula kwasów żółciowych w organizmie wynosi 4-8 g. W ciągu doby podlega ona kilkukrotnemu wydzielaniu do żółci, zwrotnemu wchłanianiu watach i ponownemu wydzieleniu do żółci. Jest to tzw krążenie jelitowo-wątro-bowe kwasów żółciowych (ryc. 11.7.21). Natężenie tego krążenia zależy od rodzaju i ilości przyjmowanego pokarmu. Pokarmy bogate w tłuszcze przyspieszają krążenie jelitowo-wątrobowe kwasów żółciowych, gdyż dochodzi do zwiększonego wydzielania żółci. Odwrotne zjawiska obserwuje się w przy padku diety ubogiej w tłuszcze.

Wątrobowa synteza kwasów żółciowych jest regulowana przez Ich stężenie w wątrobie, a to jest zależne od Ich zwrotnej resorpcji w Jelitach, Im więcej kwasów żółciowych wraca układem krążenia wrotnego do wątroby, tyr

bardziej hamowana jest ich synteza i na odwrót - zmniejszenie resorpcji kwasów żółciowych w jelitach powoduje zwiększenie syntezy tych kwasów w wątrobie. Prawidłowo ponad 90% kwasów żółciowych wydzielonych z żółcią do jelit podlega zwrotnemu wchłanianiu i dlatego dobowa synteza tych kwasów wynosi niecałe 10% ich puli, czyli 0,4-0,6 g/dobę. W stanach upośledzenia zwrotnej resorpcji kwasów żółciowych w jelitach wątrobowa synteza tych kwasów ulega zwiększeniu i w krańcowych przypadkach może osiągnąć wartość 10-20 razy przekraczającą wartości prawidłowe

J009

Jelito

biodrowe

[0,4-0.6 <>'dobę)

RYCINA 11.7.21. Powstawanie i krążenie jelrtowo-wątrobowe kwasów żółciowych

• Regulacja wytwarzania i wydzielania żółci. Dobowe wydzielanie żółci wynosi około 650 ml. lecz w przypadku zwiększonego przyjmowania pokarmu i zwiększenia obrotu kwasów żółciowych między jelitami a wątrobą wydzielanie żółci może zwiększyć się do wartości około 1100 ml/dobę

Jak przedstawiono poprzednio, żółć wątrobowa składa się z frakcji kanalikowej, wytwarzanej przez hepatocyty, i frakcji przewodowej, wytwarzanej przez przewodziki i przewody żółciowe. Frakcja kanalikowa w połowie powstaje przy udziale mechanizmów zależnych od wydzielania kwasów żółciowych. Zwiększenie wydzielania kwasów żółciowych do żółci kanalikowej powoduje podwyższenie ciśnienia osmotycznego żółci i ściąganie do mej wody oraz elektrolitów, a to zwiększa objętość żółci.