31367

krwi w jelicie cienkim, z krążeniem wrotnym dostaje się do wątroby i tutaj może ulegać metabolizmowi. Wydalone z żółcią metabolity niektórych substancji toksycznych w jelicie grubym mogą być ponownie wchłaniane do krążenia wrotnego. Czasem zażyta przez zatrutego mieszanina kilku substancji może wywołać mniej gwałtowne objawy zatrucia niż jeden tylko ze składników mieszaniny, ponieważ jego wchłanianie jest upośledzone przez pozostałe składniki. Niekiedy jedna substancja ułatwia wchłanianie drugiej, np. tłuszcze przyspieszają wchłanianie substancji w nich rozpuszczalnych. Po wchłonięciu trucizna dostaje się do krwi. Tam może w stopniu mniejszym lub większym (zależnym od rodzaju trucizny) związać się z jej białkami lub pozostać w formie wolnej. Aktywna jest frakcja wolna, rozpuszczalna w wodzie, między obiema zaś istnieje równowaga dynamiczna (czyli w miarę zmniejszania się wolnej formy, trucizna jest uwalniana z połączeń białkowych). Substancja toksyczna jest przenoszona z krwią do różnych tkanek i narządów, wywierając działanie szkodliwe, tj. objawy zatrucia.

Niektóre środki mogą ulec czasowemu magazynowaniu .Większość ich jednak jest eliminowana dzięki procesom biotransformacji i wydalania. Procesy biotransformacji (metabolizm), zachodzące głównie w wątrobie, na ogół powodują utratę biologicznej aktywności danej substancji. Czasem pierwsze produkty przemiany (metabolity) są bardziej toksyczne niż substancja pierwotna (np. formaldehyd i kwas mrówkowy - metabolity alkoholu metylowego, powodujące ciężkie zatrucie tym związkiem). Wydalanie trucizny, zarówno w formie metabolitów, jak i w formie nie zmienionej (zależnie też od rodzaju substancji trującej), może się odbywać przez układ moczowy (z moczem), pokarmowy (z kałem). Wydalanie trucizny z moczem odgrywa ogromną rolę w odtruwaniu. Trucizny rozpuszczalne w wodzie są wydalane przez nerki drogą filtracji kłębuszkowej. Jednak część substancji ulega wchłanianiu zwrotnemu w kanalikach nerkowych. Wchłanianie zwrotne jest tym większe, im mniej zjonizowana jest dana substancja, a jonizacja zależy w dużym stopniu od odczynu moczu. Substancje kwaśne są mniej zjonizowane w środowisku kwaśnym, odwrotnie jest z zasadami. Zatem, aby zwiększyć wydalanie trucizny, należy doprowadzić odczyn moczu do pH przeciwstawnego odczynowi substancji trującej. Niewydolność nerek może utrudnić lub uniemożliwić wydalanie nerkowe.

Wchłanianie trucizn poprzez skórę : objawy trucizn wchłoniętych przez skórę występują po kilku lub kilkunastu godzinach. Przedostają się po przez tkankę skórną do krwi mogą spowodować zatrucie całego organizmu a nawet doprowadzić do zgonu. Najszybciej do organizmu przedostają się trucizny te które są rozpuszczalne w wodzie i tłuszczach. Pocenie i wilgotność skóry zwiększają wchłanianie trucizn, otarcie skóry może spowodować natychmiastowe wprowadzenie trucizny do organizmu i może być szybko rozprzestrzeniona w układzie krwionośnym.

Warto wiedzieć, że tak naprawdę nie ma substancji biologicznie doskonale obojętnej dla człowieka, a więc zupełnie nietoksycznej. Każda może w jakimś zakresie negatywnie oddziaływać na ludzkie zdrowie; kwestią pozostaje tylko jej dawka lub stężenie, nasilenie czy czas trwania ekspozycji.

„Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną, bo tylko dawka czyni truciznę" Paracelsus

Wdychane ksenobiotyki mogą wykazywać swoje działanie szkodliwe zarówno poprzez niszczenie tkanki układu oddechowego, jak i przez wniknięcie do układu krwionośnego i spowodowanie zatrucia całego organizmu.

Zaabsorbowany ksenobiotyk aby dotrzeć do receptora w komórce docelowej musi zostać przetransportowany przez krew. Czas do pojawienia się objawów w organizmie zależy od tego jak szybko zostanie osiągnięte toksyczne stężenie związku w cytoplazmie komórek organizmu.

3. Czynniki wpływające na toksyczność:

•    powierzchnia ciała

•    Szybkość wchłaniania przez skórę

•    Rodzaj i stężenie toksyny

•    Przemiany metaboliczne

•    aktywność enzymatyczna

•    Różnice gatunkowe

•    sposób ekspozycji

•    Czynniki środowiskowe i wewnątrzwydzielnicze

•    Czynniki genetyczne