54941 str 66 67

terytorium państwa kościelnego. Tam znaleźli schronienie na okres prawie roku, aż do lata 1944 roku, kiedy armie alianckie wyzwoliły Rzym.

JESZCZE RAZ SYCYLIA    A

W kwietniu 1943 roku skierowano na Maltę nową grupę płetwonurków. Początkowo nie było tam dla nich żadnych zadań bojowych i dopiero pod koniec maja znaleziono im zatrudnienie. Tym razem torpedy nie miały atakować okrętów, lecz pomóc w przygotowaniu inwazji na Sycylię. Chodziło przede wszystkim o dokładne zbadanie warunków brzegowych na pewnych odcinkach, szczególnie o pomiary głębokości przy brzegu, co ma niezmiernie istotne znaczenie dla wysadzania wojska i uzbrojenia na ląd.

Rekonesans wykonywany był przez płetwonurków operujących na torpedach z okrętów podwodnych. Podobnie jak przy normalnych operacjach bojowych, okręty podwodne podchodziły jak najbliżej wybrzeża i tam wysadzały torpedy. Z kolei te płynęły w kierunku brzegu, gdzie jeden z płetwonurków wychodził na zwiad, a drugi czekał nań na torpedzie.

Pierwszy pomyślny zwiad przeprowadził w dniu 31 maja 1943 roku porucznik Taffy Evans z nurkiem W. S. Smithem, przy czym operowali oni z okrętu podwodnego „Unseen”. W ciągu następnych dziesięciu dni przeprowadzono szereg dalszych podobnych wypadów.

Później płetwonurkowie dosłownie musieli sobie szukać zajęcia. Między innymi oddali oni niemałe usługi podczas inwazji na Sycylię uwalniając okręty inwazyjne od nieprzewidzianych przeszkód (liny nawinięte na śrubę itp.).

W poszukiwaniu bardziej efektywnego zastosowania płetwonurków i ich broni zrodziła się myśl wykorzystania „żywych torped”, jako swego rodzaju stawiaczy min gdyż stwierdzono, że torpeda obsadzona tylko przez jednego płetwonurka może holować cztery miny. Jako pierwszy obiekt minowania brano pod uwagę Kabał Koryncki. Ale i tego zamierzenia nie zrealizowano.

Wreszcie na koniec sierpnia 1943 roku przewidziano większą operację bojową „żywych torped”. Miał nią być atak na okręty włoskie w bazie wo-jennomorskiej w Tarencie i w tym celu okręty podwodne „Unrivalled” i „Ultor” miały przetransportować w pobliże portu po jednej torpedzie. Z płetwonurków mieli popłynąć między innymi porucznik Jock Brewster i nurek Jock Brown, którzy w październiku 1942 roku uczestniczyli w nieudanej operacji przeciw „Tirpitzowi”. Po wykonaniu zadania mieli przedostać się do Albanii i ukryć się do momentu inwazji alianckiej.

Płetwonurkowie odbywali już ostatnie próby, gdy na dwa dni przed wyznaczonym terminem operacji nagle odwołano ją. W bazie płetwonurków do-

•i

67