55286 img455 (5)

4. RÓŻNICE W BADANIU NIEMOWLĘCIA I DZIECKA STARSZEGO

W badaniu lekarskim niemowlęcia stosuje się te same metody i taką samą kolejność jak u dziecka starszego. Różnice w tym zakresie, wynikające z pewnych odrębności rozwojowych niemowląt, są niezbędne zarówno z przyczyn technicznych, jak też z potrzeby szczególnej oceny niektórych układów (narządów) w pierwszych miesiącach życia.

W badaniu stanu ogólnego ważne znaczenie posiada ocena zachowania się dziecka: pobudzenie, apatia i senność, płacz (krzyk), drżenie mięśni ze wzmożeniem napięcia lub obniżone napięcie mięśniowe.

Ułożenie ciała (niemowlę musi być zupełnie rozebrane do badania) i zachowanie niemowlęcia pozwalają nie tylko na właściwą ocenę stanu ogólnego, ale również wskazują często na przyczynę zaburzenia i ułatwiają ukierunkowanie badań dodatkowych. Zdrowe niemowlę jest pogodne, wykazuje dużą ruchliwość (spontaniczną aktywność kończyn i głowy), zainteresowanie otoczeniem, sięga po zabawkę itd.

W czasie rozbierania niemowlęcia w pierwszym półroczu życia oraz odwracania do położenia na brzuchu i na boki, jeżeli stan ogólny jest dobry, należy ocenić odruchy archaiczne (niemowlęce automatyzmy ruchowe) takie, jak:

Moro - bada się, układając dziecko w pozycji półleżącej, podtrzymując ręką jego ramiona, z głową lekko odchyloną do tyłu. Szybkie usunięcie podtrzymującej ręki powoduje opadnięcie głowy do tyłu; wtedy dziecko symetrycznie odwodzi i prostuje ramiona, zaciskając dłonie, następnie zgina i przywodzi kończyny górne. Niesymetryczny odruch może wskazywać na złamanie obojczyka, uszkodzenie splotu ramiennego lub niedowład połowiczy. Brak odruchu Moro u noworodka urodzonego o czasie jest objawem źle rokującym, sugerującym uszkodzenie mózgu, podobnie jak utrzymywanie się po 5.- 6. miesiącu życia. Chwytny rąk - bada się, umieszczając palec lub przedmiot w otwartej dłoni dziecka. Zdrowy noworodek lub niemowlę będzie zaciskać dłoń, a próba usunięcia palca nasila chwyt. Fizjologicznie występuje do końca 3. miesiąca życia; jego zniknięcie umożliwia wykorzystanie kończyn górnych do czynności podporowych oraz dowolnego chwytania. Do końca pierwszego roku życia występuje natomiast odruch chwytny stóp, wywoływany u leżącego na plecach dziecka przez ucisk na część podeszwową stopy u nasady palców.

Toniczny szyjny asymetryczny - wywołuje się przez bierne skręcenie głowy w jedną stronę u dziecka leżącego na plecach. Odpowiedzią jest wyprost ramienia po stronie, w którą zwrócona jest twarz, natomiast kończyny po przeciwnej stronie zginają się. Występuje do końca 5. miesiąca życia. Przymusowy odruch toniczny szyjny, w którym dziecko pozostaje w pozycji przymusowej, jest zawsze patologiczny i wskazuje na uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego.

Spadochronowy - jest wywoływany nagłym opuszczeniem dziecka przewieszonego przez rękę. Szybki ruch ku dołowi powoduje wyprostowanie, a następnie zgięcie kończyn jak w mechanizmie obrony przed upadkiem. Odruch ten pojawia się w okresie poprzedzającym nabycie umiejętności chodzenia. Ssania - jest jednym z najwcześniej pojawiających się w rozwoju ontogenetycznym. Nie zawsze jednak połączony jest z dobrze działającym aktem jedzenia, na który składa się wiele złożonych czynności, w tym połykanie. Łatwo go wyzwolić przez drażnienie okolicy ust za pomocą dotyku, pod wpływem którego usta składają się w ryjek. Reakcja może się rytmicznie powtarzać. Wybitniej wzmożony jest w stanach głodu niż sytości, utrzymuje się przez cały pierwszy rok życia. Brak odruchu

105