61188 Zasady Wykładni Prawa L Morawski6

» * ■ Zasady wykładni prawa ■ * *

Dynamiczny wzrost znaczenia dyrektyw odstępstwa w czasach nam współczesnych to dowód rosnącego aktywizmu sądów na całym świecie, które coraz częściej pełnią - jak to ujmuje ML Zieliński - funkcje koiygu-jąco-modyfikujące wobec porządku prawnego. Istnieją liczne powody tego zjawiska, ale niewątpliwie jednym z najważniejszych - obok semantycznej otwartości języka prawnego - jest fakt, że oficjalna legislacja nie jest w stanie ani przewidzieć ani nadążać za dokonującymi się zmianami środowiska społecznego i naturalnego²⁸.

Z naciskiem jednak podkreślić trzeba, że prawo, w tym także nasze współczesne prawo nigdy nie akceptowało absolutnej swobody w powoływaniu się na reguły odstępstwa od jasnego i oczywistego sensu przepisu. Uzasadnieniem powołania się na takie reguły mogą być bowiem wyłącznie ważne racje prawne, społeczne, ekonomiczne lub moralne. Nie każde zatem racje, a jedynie szczególnie istotne, czy doniosłe racje upoważniają do odstąpienia od znaczenia literalnego i jeśli takie racje nie zachodzą interpretator powinien się oprzeć na wykładni językowej (por. wyrok SN z 14 października 2004 r., III CZP 37/04, OSNC 2005/3/42; wyrok SN z 21 lipca 2004 r., V CK 21/04, OSNC 2005/7-8/137; uchwała SN z 20 lip-ca 2005 r., I KZP 18/05, OSNKW 2005/9/74)^2,>. Wykładnia, w której interpretator odchodzi od sensu językowego przepisu może być zatem tolerowana tylko w wyjątkowych okolicznościach, albowiem, jak się powszechnie przyjmuje, w państwie prawa obywatele mają prawo polegać na tym, co normodawca w tekście prawnym rzeczywiście powiedział, a nie na tym, co chciał powiedzieć lub co powiedziałby, gdyby znał nowe okoliczności⁸¹’. Z tego też powodu należy zalecić szczególną ostrożność w powoływaniu się na reguły odstępstwa od jasnego i oczywistego sensu językowego przepisu i zobowiązać interpretatora do podania szczegółowego uzasadnienia wskazującego jakie to ważne racje uzasadniają jego decyzje interpretacyjną. W każdym innym przypadku odstępstwo od sensu językowego przepisu musi być kwalifikowana jako wykładnia contra legem (uchwała SN z dnia 1 marca 2007 r„ III CZP 94/06, OSNC 2007/7/95, Biul. SN 2007/3,

²⁸ I.. Morawski, Sfmsing - The C,oncroversy between Judicial Pas$ivism and Activism, [w:] Stressing Legał Deckwrts, ed. T. Biernat, Kraków 2004.

²⁰ Por. też uchwała SN z dnia 1 marca 2007 r„ III CZP 94/06, OSNC 2007/7-8/9S, Biul. SN 2007/3, Prok. i Pr. 2007/11, M. Prawn. 2007/19; wyrok SN z dnia 18 stycznia 2008 r., V CSK 351/07, M. Spot 2008/3/S4, Biul. SN 2008/3).

³⁰ Imerpretmg Statutes..., s. 382.

.■ima 86 mam