63586 logistyka zaopatrzenia5

Informacje o popycie na rynku są dla osoby dokonującej zakupów bardzo ważne, gdyż na ich podstawie może dopasować swoją taktykę działania w stosunku do dostawców i do swojej aktualnej pozycji na rynku. Konkurencja poprzez własne zakupy na rynku zaopatrzeniowym może dążyć do wyparcia przedsiębiorstwa z rynku zbytu, jak również może się przyczyniać do powstawania trudności zaopatrzeniowych. Postępowanie konkurencji na rynku zaopatrzeniowym może się stać zachętą do podjęcia negocjacji z dostawcami w zakresie cen, warunków dostaw, wyboru innych substytucyjnych surowców lub materiałów, a nawet zmiany polityki zaopatrzeniowej wewnątrz przedsiębiorstwa.

Badanie dynamiki rynku zaopatrzeniowego jest analizą rynku w czasie na podstawie wyników i interpretacji analizy struktury rynku. Dynamika rynku jest określana przez trzy rodzaje zmian: egzogeniczne, endogeniczne i autonomiczne⁴⁶. Zmiany egzogeniczne wynikają z otoczenia makroekonomicznego rynku, np. polityki gospodarczej, walutowej i socjalnej państwa. Zmiany endogeniczne pochodzą z otoczenia, np. z postępowania w wymianie handlowej, z alternatywnych powiązań konkurencyjnych. Informacje o zmianach endogenicznych należą do obszaru informacji branżowych. Zmiany autonomiczne są to zmiany taktyczne i strategiczne uczestników rynku.

W badaniach dynamiki rynku obserwuje się przede wszystkim wahania sezonowe i wahania koniunkturalne.

Wahania sezonowe na rynku zaopatrzeniowym mają przyczyny naturalne i przyczyny sezonowe wynikające z ustalenia przez ludzi. Wahania naturalne wynikają z klimatu, np. zbiory w rolnictwie lub warunki klimatyczne wpływające na kwestie transportowe (uzależnienie transportu od pory opadów lub suszy przy imporcie z krajów tropikalnych, zamarzanie portów). Wahania sezonowe, ale wynikające z ustalenia ludzi są to wahania w określonym terminie, np. w okresie Bożego Narodzenia lub wakacyjnego sezonu. Tylko w tych terminach producent dysponuje siłą rynkową produktów. Dla badania rynku zaopatrzeniowego ma znaczenie czas trwania tych wahań oraz możliwość ich przewidywania i umiejętność przenoszenia ich skutków na następne lata.

Wahania koniunkturalne przebiegają w czasie według faz: wzrostu, wysokiej koniunktury, spadku i depresji. Obserwowanie w ramach rynku zaopatrzeniowego poszczególnych faz rozwoju koniunktury umożliwia odpowiednie do danej fazy zachowanie się kupującego. W fazie wzrostu i wysokiej koniunktury rynek zaopatrzeniowy jest rynkiem sprzedawcy. Siła rynku jest skupiona

⁴⁴ P. Blora: Op. cii.

na producentach, ponieważ popyt przewyższa podaż. Ta sytuacja powoduje, że ceny surowców i materiałów wzrastają, wydłużają się terminy dostaw, produkcja jest niewystarczająca na potrzeby rynku. Kupujący mogą się liczyć z pogorszeniem jakości produktu (materiałów) i ze zmniejszoną troską o odbiorcę. Zmniejszają się również zapasy magazynowe u dostawców i odbiorców. W fazie spadku i depresji koniunktury sytuacja na rynku zaopatrzeniowym jest odwrotna. Podaż przewyższa popyt, siła rynkowa jest po stronie popytu, występuje więc rynek kupującego (odbiorcy). Dla kupującego na rynku zaopatrzeniowym są korzystne warunki, a mianowicie wzrastają usługi dostawcze, polepsza się jakość produktów (materiałów), zapasy magazynowe są relatywnie wysokie. Kupujący powinien na bieżąco śledzić fazy rozwoju branżowej koniunktury rynku. Do oceny koniunktury branżowej służą takie wskaźniki, jak: obrót w przemyśle, wielkość handlu zagranicznego, wielkość produkcji, rynek pracy, wielkość płac i wynagrodzeń, struktura handlu zagranicznego, wskaźniki cen, obrót w handlu.

2.3. Marketing zakupów a marketing zbytu

W realizacji zadań zaopatrzenia w praktyce gospodarczej następuje przeniesienie sposobu myślenia kategoriami marketingu ze sfery dystrybucji do sfery zakupów. Zagadnienia te są sobie bliskie przede wszystkim dlatego, że kształtowanie wzajemnych relacji pomiędzy uczestnikami rynku (w tym przypadku rynku zaopatrzeniowego) stanowi istotną cechę myślenia marketingowe-go . Na skutek postępującej specjalizacji w ramach poszczególnych faz logistycznych został wyodrębniony marketing zakupów. Pojęcie to wprowadzili do literatury Ph. Kotler i S. Levy , a obecnie rozpowszechnia się ono coraz bardziej nie tylko w teorii, ale i w praktyce. T. Wojciechowski definiuje marketing zakupów (zaopatrzenia) jako [...] przemyślany zespól decyzji i działań przedsiębiorstwa produkcyjnego, określający jego politykę i strategię w zakresie zaopatrzenia w środki produkcji, pozwalający na sprawne dokonanie zakupów (lub zakontraktowanie dostaw) każdego konkretnego asortymentu z najbardziej korzystnych z rozpoznanych przez kupującego źródeł oraz uzyskanie wpływu na działania dostawców i procesy zachodzące na reprezentowanych przez nich

49

rynkach .

⁴⁷ H.Ch. Pfohl: Systemy logistyczne. Podstawy..., op. cii., s. 177.

⁴¹ Cz. Skowronek, Z. Saijusz-Wolski: Op. cii., s. 170.

⁴⁹ W. Wojciechowski: Marketing i logistyka na rynku środków produkcji. PWE, Warszawa 1995, s. 138.

47