63804 Wersyfikacja średniowieczna (na wybranych przykładach 3

WERSYFIKACJA SREDNiOWlECZNANNA WYBRANYCH PRZYKŁ.)

Wbrew temu, co dotąd sądzono - wersyfikacja średniowieczna była zróżnicowana, posiadała swoje reguły i logikę.

Zasady WERSYFIKACJI ŚREDNIOWIECZNEJ

1)    istnieją cztery kryteria prozodyjnego zróżnicowania wersów, które równe są zdaniom:

k. Rozmiaru: intonem krótszy wobec dłuższego;

k. Stopnia: intonem antykadencjalny wobec pół- i ćwierć- kadencjalnych;intonem kadencjainy wobec pół- i ćwierć kadencjalnego; k. Ilości: wers o jednym intonemie wobec wersu o dwu intonemacri; k. Jakości: antykadencja wobec kadencji.

2)    w utworach średniowiecznych - nie 'występują tożsame A,3,C,D

2) rytmiczne urozmaicenie tekstu: porządki prozodyjne przeciwstawiane sobie w przebiegu tekstu

4)    wykorzystywanie I i II typu wersu (tj. wers równy i dłuższy od zdania)

5)    brak przerzutni (występowały bardzo rzadko)

6)    segmentowanie tekstu systemem składniowym lub askładniowym

a) „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią'

498 wersów (A);

192 wypowiedzenia (B)

479 zdań składowych (C)

529 intonemów (D)

•    Stosunek liczby wersów do liczby zdań składowych (A:C) jest wyznacznikiem stopnia użyciaisystemu składniowego, wersów jest w tym utworze więcej.

•    Stosunek liczby zd. składowych do intonemów określa stopień intonacyjnego podziału wersów.

7)    można również stwierdzić, iż średniowieczne preferowało ośmiozgłoskowy rozmiar wersu- -występuje on np. w „Rozmowie Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”, „Legendzie o św. Aleksym'¹, „O zachowaniu się przy stole", „Żalach Matki Boskiej pod krzyżem”, „De nativitae Domini”

8)    izosylabizm - powtarzanie takiej samej liczby sylab w każdym wersie (kawałki tekstu, nie całe !)

9)    uporządkowane rozkłady akcentów w wersach: występują sylabotonicznie lub sylabotoniczne rytmizacje, przeciwstawiane z ich brakiem lub uporządkowaniem rytmicznym

np. „Żale Matki Boskiej pod krzyżem"

•    odejście od tego, gdy emocje wiersza wymagają podkreślenia, np. „De morte prologus”

10)    maksimum uporządkowań językowych (sylabicznych l akcentowych) nie mogło rozciągać się na wszystkie wersy utworu

11)    średniowieczne kompozyq'e wersyfikacyjne są zawsze rymowane - nie było wiersza białego, wyrazistość rymu

•    rym średniowieczny jest zależny od prozodyjnej wyrazistości klauzul wersowych, które są efektem składniowej i intonacyjnej spoistości wersu

•    występuje rym paroksytoniczny (żeński), oksytoniczny (męski), dokfadny(gramatyczny), asonans, konsonans:

wersy bez pary rymowej rymy styczne: aa, bb, cc okalające: aba, abba krzyżowe: abab

monorymy: aaaa

Funkcje rymu:

a)    delimitacyjna - wspieranie współbrzmieniem wyrazistości prozodyjnego podziału tekstu na wersy;

b)    instrumentacyjna - organizująca materiał brzmieniowy według jego jednorodności

. fonetycznej;    .

c)    semantyczna - współbrzmienie ' wyrazów rymowanych stanowi jednocześnie ich semantyczne wyeksponowanie i skonfrontowanie ich wartości znaczeniowej

w średniowieczu, nieregularność i niedokładność np. boży - należy, w ręce - męki