64259 soc 25

Podobnie jest w zakresie czynności przygotowywania posiłków. W przypadku chorych kobiet brak jest zmian w 51 %, zaś ograniczenie czynności stwierdzono w 39 % rodzin. W rodzinach chorych mężczyzn nie zaszły zmiany w 78 %, ograniczono czynności w 8 % badanych rodzin.

Nie zrezygnowano z realizacji funkcji konsumpcyjnej lub ograniczono ją tylko w małym stopniu w tych rodzinach, w których zaktywizował się współmałżonek (53 % rodzin) i dzieci osoby chorej (44 %). Poziom aktywizacji członków rodziny zależy od tego, kto choruje. W obu czynnościach funkcji konsumpcyjnej kobiety aktywizują się w 70 % rodzin chorych mężczyzn, zaś mężczyźni w ponad 40 % rodzin chorych kobiet (różnica istotna statystycznie na poziomie p<0.05 w czynności przygotowywania posiłków).

Jak wykazały badania obciążenia obowiązkami domowymi kobiet i mężczyzn w rodzinach osób zdrowych i w rodzinach osób chorych psychosomatycznie przed chorobą, czynności funkcji konsumpcyjnej są w głównej mierze realizowane przez kobiety.¹⁰ Stąd zrozumiałe, biorąc także pod uwagę fakt niższej kompensującej aktywności mężów, że w rodzinach chorych kobiet następuje znacznie częściej, niż w przypadku choroby mężczyzny, ograniczenie czynności tej funkcji, Trzeba dodać, że poza zróżnicowaniem według płci, zmiany czynności funkcji konsumpcyjnej nie wykazały zależności statystycznej ani z długością okresu chorowania ani z żadną inną zmienną.

Porównanie wyników uzyskanych w obu badanych typach rodzin o pełnej i niepełnej strukturze ukazuje istotną różnicę między nimi. Otóż rodzina niepełna, nawet w sytuacji takiej choroby, która mniej ogranicza aktywność niż znacznie cięższa choroba nowotworowa, jest mniej zaradna w realizacji czynności codziennego życia. Spowodowane jest to brakiem współmałżonka, który mógłby przejąć czynności domowe. Defekt strukturalny rodziny decyduje o niepowodzeniu

' w spełnianiu funkcji konsumpcyjnej. Tymczasem, rodzina pełna, nawet w sytuacji poważnej choroby, ma większe szanse kompensowania braku lub ograniczenia aktywności osoby chorej.

Dla uzupełnienia należy odnotować, że niekorzystne zmiany pojawiające się w rodzinach osób chorych (bez względu na strukturę rodziny i rodzaj choroby) nie skłaniają na ogół grup pozostających w kontaktach społecznych z badanymi rodzinami do udzielenia im jakiejkolwiek pomocy. Rodziny te nie otrzymują także pomocy i świadczeń instytucjonalnych. Pozostają one ze swoimi kłopotami w znacznej izolacji społecznej.

3.2. Funkcja opiekuńczo-pielęgnacyjna

Sytuacja choroby w rodzinie powoduje, że funkcja opie-kuńczo-pielęgnacyjna nabiera szczególnego znaczenia. Choroba stawia przed rodziną zadanie wspomagania osoby chorej w powracaniu do zdrowia, uświadamia też znaczenie zdrowia i konieczność wzmocnienia wysiłku w celu jego utrzymania przez osoby zdrowe.

Powstaje problem, jak rodzina faktycznie radzi sobie z czynnościami opiekuńczo-pielęgnacyjnymi, czy choroba powoduje ich nasilenie, czy redukcję ze względu na koncentrację na osobie chorej i konieczność przejęcia jej dotychczasowych obowiązków domowych przez inne osoby.

Wśród czynności funkcji opiekuńczo-pielęgnacyjnej wybrano dwie, które we wcześniejszych badaniach wykazały największe zmiany, mianowicie dbanie o zdrowie rodziny oraz opiekę i pielęgnację dzieci.¹¹

Czynności opiekuńczo-pielęgnacyjnc wyraźnie nasilają się w rodzinach osób z chorobą nowotworową, znacznie bardziej niż w rodzinach osób chorych psychosomatycznie.¹² Wysokie są wszakże odsetki rodzin, u których występuje zaniedbanie czynności opiekuńczo-pielęgnacyjnych, dotyczy to zwłaszcza rodzin, w których choruje kobieta. Zależność między zmianami a płcią osoby chorej jest istotna statystycznie na poziomie pcO.OOl. Dbanie o zdrowie rodziny zmniejsza się częściej w rodzinach chorych kobiet (19 %) niż mężczyzn (6 %), podobne są wyniki w stosunku do opieki i pielęgnacji dzieci, zaniedbanie tej czynności stwierdza 21 % chorych kobiet i 13 % chorych mężczyzn.

Najtrudniejsza sytuacja w realizacji tej funkcji zaznaczyła się w rodzinach niepełnych, w których trzykrotnie częściej

101