64455 NLP)

kolejnych próbach zakończonych porażką zwierzęta zaniechały starań opuszczenia labiryntu, ponieważ nie dawało to żadnych efektów. Podobne wyniki przyniósł eksperyment przeprowadzony z udziałem ludzi. Zastosowano w miejsce prądu dźwięki o bardzo dużym natężeniu. Osoby biorące udział w tym eksperymencie napotykając na przeszkody również po pewnym czasie rezygnowały z prób wyjścia z labiryntu. Także stawały się bezradne. Badania prowadzone na podstawie wyników tych eksperymentów dowiodły, że ten nabyty pesymizm można trwale zastąpić optymizmem. Można więc zmieniać sposób interpretowania przez nas wydarzeń i sytuacji, co będzie miało znaczny wpływ na działania podejmowane przez nas w przyszłości.

Seligman zidentyfikował czynniki przyczyniające się do powstania poczucia bezradności. Pierwszym z nich jest przekonanie o stałości prze-szkody. Ludzie osiągający sukcesy napotykając trudności nigdy nie są przekonani, że będą one trwały wiecznie. Drugi czynnik stanowi przekonanie o wpływie danej przeszkody na wszystkie aspekty sytuacji. Osoby, którym udaje się osiągać sukcesy, nie pozwalają, by poczucie bezradności stało się wszechogarniające i wpłynęło negatywnie na wszystkie pozostałe aspekty ich życia. Jeśli coś im się nie powiedzie, stwierdzają: „Nie udało się tym razem”, a nie - „Nigdy nic mi się nie udaje”. Trzecim, ostatnim czynnikiem wywołującym poczucie bezradności, jest podnoszenie problemów, z którymi trudno sobie poradzić, do rangi życiowej przegranej. Jeśli pragniesz efektywnie rozwiązać problem, przede wszystkim nie powinieneś udawać, że on nie istnieje i po drugie nie pozwolić, żeby ogarnęło Cię uczucie bezradności. Staraj się więc nie dopuścić do głosu żadnego z trzech opisanych powyżej czynników.

Spirale progresywne i regresywne

Jak już wiesz, sposób zachowania oddziałuje na przekonania, ponieważ interpretacja podejmowanych przez Ciebie działań ma wpływ⁷ na Twoją samoocenę. Jeśli obraz samego siebie można określić jako negatywny, w NLP znajdziesz metody, które umożliwią zmianę tego stanu rzeczy. Regresywną spiralę samooceny można zastąpić spiralą progresywną, jeśli ingerencja nastąpi na poziomie przekonań, zachowania lub na obu poziomach.

Większość rutynowych codziennych czynności wykonujemy nie angażując w ten proces świadomego myślenia lub czyniąc to w bardzo niewielkim stopniu. Wykonywanie innych czynności wymaga większego udziału umysłu. W tym wypadku jesteśmy w stanie wyjaśnić dlaczego zrobiliśmy coś tak, a nie inaczej i czemu w ogóle podjęliśmy jakiekolwiek

działania. Niezależnie od tego, czy wykonujemy dane czynności z udziałem świadomego myślenia czy też bez, wszystko, co robimy jest uzależnione od naszych przekonań. Weźmy jako przykład czytanie książki. Co robisz czytając? Niektórzy ludzie czytają z ołówkiem w ręku podkreślając pewne fragmenty, inni robią notatki na marginesach, jeszcze inni zaginają rogi zaznaczając, gdzie skończyli czytać. Część ludzi czyta głównie w łóżku przed zaśnięciem, inni robią to jadąc autobusem do czy z pracy. Po skończonym czytaniu niektórzy zawsze odkładają książkę na miejsce, pozostali zaś zostawiają ją w pomieszczeniu, w którym skończyli czytać, na przykład w kuchni, aż do czasu, kiedy będą mieli ochotę wrócić do czytania. Niektórzy z nas układają swoje książki w porządku alfabetycznym czy według wzrostu, natomiast w innych biblioteczkach panuje we-| soły rozgardiasz.

Wszystkie opisane powyżej różnice powstają z powodu odmienności systemu wartości i przekonań. Człowiek, który nigdy nie pisze w książkach i nie zagina rogów ma powód, żeby tak się zachowywać. Do 'i jego przekonań należy poszanowanie czyjejś własności czy wartości książki. Powodem może być również chęć bycia fair w stosunku do na-iStępnego czytelnika, któremu mogłaby nie podobać się zapisana książka. Upodobnię - człowiek robiący notatki na marginesach również ma swoje powody. Chce na przykład twórczo je wykorzystać czy pragnie lepiej zapamiętać dane fragmenty. Podejmując jakieś działania człowiek kieruje ?się określonymi motywami, więc analizując swoje postępowanie może wszystkie czynności, które wykonuje, zakwalifikować do różnych katego-Ą.|pi, wyznaczanych jego przekonaniami, np. „Jestem schludny”, „Nie lubię .Marnotrawstwa”, „Jestem punktualny, troskliwy, niezorganizowany...”. Wszystkie te przekonania znajdują odzwierciedlenie w setkach czynności, are codziennie wykonujemy. Z kolei każde podjęte przez nas działanie macnia nasz system przekonań. Każdy z nas ma swoją hierarchię war-^-sci, dzięki której potrafi znaleźć uzasadnienie dla wszystkich swoich decyzji i wyborów, porażek i sukcesów.

Każde nasze działanie uzasadnia jedno z przekonań

Dopiero po przeanalizowaniu całej kwestii możemy odkryć, jakie przekonania pokierowały nami, byśmy zrobili coś tak, a nie inaczej. Nawet osoba szczycąca się tym, że jej zachowania są nieprzewidywalne po-| Stępuje według wzorca dyktowanego jej przekonaniami. Podobnie - jedna głównych zasad NLP (opisanych w rozdziale pierwszym) mówi, iż szystkie działania podejmowane są w określonych, pozytywnych intencjach. Za każdą podejmowaną przez nas akcją kryje się jakieś przekonanie

75