65022 skanuj0038

r-zedsiębiorstwa zaczęły tworzyć własne zakładowe kasy emerytalne, powstały ubezpieczenia \itowc. a samopomocowe organizacje robotników tez zakładał) kasy emery talne, jakkolwiek angielskie friendty societies skupiały się początkowo całkowicie tradycyjnie na wypadkach oraz -opatrzeniu wdów i sierot.

W tym zakresie powstało również niemieckie ubezpieczenie społeczne dla robotni-

•    w. a od niego zaczęło się u schyłku XIX w. zaopatrzenie emery talne, organizowane i nic-bedy także finansowane przez państwo dla ogółu ludności, początkowo w bardzo skromnym Wymiarze. Z ankiety przeprowadzonej w 1972 r. wśród francuskich robotników z zapytaniem

•    stan spoczynku ich ojców wynikło, że 51% z nich w ogóle nie dożyło wieku 60 lat. 22% nracowalo jeszcze na krótko przed śmiercią, a ty lko 27% otrzymywało emeryturę, która jednak me wystarczała na życic²⁵. 7. czasem sytuacja zmieniła się. gdyż po II wojnie światowej > większości krajów państwo nabrało cech państwa opiekuńczego, gdzie szybko rosnące cmc-" tury daw no utraciły początkowy charakter jałmużny . Państwo takie opiera się na fikc ji umowy międzypokoleniowej, wedle której czynna zawodowo cześć społeczeństwa ma utrzymywać swo-;h emery tów. Zagrożenie, jakie stanowi dla niego ponadproporcjonalny przyrost długowiecznych ludzi starych, rozpoznano we Francji już wcześnie²⁶, nie dostrzegano natomiast związku

problematyką wieku emery talnego²’.

Rozbudowa systemu rent i emerytur prowadziła bowiem do ustanowienia stałych .ranie w iekowych i przymusowego przeniesienia w stan spoczynku z chwilą osiągnięcia okreś-onego wieku. Od 1882 r. pruski urzędnik w wieku 65 lat uchodził za niezdolnego do służby²⁸. Niezależnie od tego, że utrzymują się nadal niejednoznaczne poglądy na starość, ta regulacja nosi wyraźne piętno wypracowanej w XIX w. fizjologiczno-biologicznej koncepcji słabości tarczej. Trzeba wyraźnie podkreślić, że by ł opór przeciw wprowadzeniu granic wieku. W USA jż w 1978 r. Retirement Aa uznawał za bezprawne zakończenie stosunku pracy wyłącznie z powodu osiągnięcia określonego wieku²⁹. Można byłoby się naturalnie spierać, czy mamy :j do czynienia z odzyskaniem ludzkiej wolności, czy / podstępną strategią kapitalistów dążą-cych do przedłużenia wyzysku człowieka przez człowieka.

C) DŁUŻSZY SPODZIEWANY WIEK ŻYCIA

W każdym razie mamy do czynienia z reakcją na rozwój demograficzny o doniosłym znaczeniu społeczno-kulturowym. Większość ludzi żyje dziś dłużej, dłużej zachowuje zdrowie i częściową zdolność do pracy. Pokolenie ludzi urodzonych w pierwszej połowie XX w.

^ Tamże, s. 417.

²⁶ Peter N. Stearns. Oki Agę in European Socieiy. Tlw Cuse o/ France. London 1977.

Hhmcr, Conrad. Haller. Konig w: Joscf 1-hnier, Peter Ciutschncr (red.), Das Alu-/ im Spici der Generaiionen. Hisiorische und sozuilwissenschaftlichc BeiinSge. Wicn 2000. s. 15-90.

•’^s Chnstoph Conrad. Die Entstehung des modemen Ruliestandes, s. 423.

*^v Kondratowi t/, w: Chnstoph Conrad, Hans Joachim von Kondratowie (red.). Gemmologie und Sozialgeschichie. Wegezu einer historischen Betrachtung des Allers. Berlin 1983.

165