65399 str50

L

P

otatnik ^,rM C:\Document.r" W 1027. O.S.T.7T”|T _Str49-Paint ’^rf Itelix iLibraryT'' ff Hydrologia og...

Źródła uskokowe (dyslokacyjne) wyprowadzają wodę podziemną szczeliną uskokową biegnącą przez warstwy nieprzepuszczalne (rys. 39a), albo wzdłuż płaszczyzny uskokowej rozgraniczającej warstwy wodonośne i nieprzepuszczalne (rys. 39b); są to na ogół źródła podpływowe. W źródłach tego typu występują często wody o podwyższonej temperaturze (wody termalne) i mineralizacji (wody mineralne). Cechują się stałą wydajnością. Występują często w postaci linii źródeł, znacząc przebieg strefy dyslokacyjnej.

Rys. 39. Źródła uskokowe: grawitacyjne (a) i ascenzyj ne (b)

Źródła krasowe występują w skałach podlegających krasowieniu przez przesiąkające i krążące wody; spotyka się je w szczelinowatych masywach wapiennych. Szczeliny, kanały i inne próżnie krasowe tworzą w tych masywach komunikujący się ze sobą system hydrauliczny; za pośrednictwem kanału zbiorczego krążąca w szczelinach i próżniach skalnych woda może w obniżeniach terenowych wydostawać się na powierzchnię tworząc źródło (rys. 33d); są to źródła spływowe, lewarowe lub artezyjskie. Wydajne źródła krasowe, dające początek ciekom, nazywamy wywierzyskami. Do najwydajniejszych wywierzysk na świecie należą m.in.: Yaucluse we Francji (wydajność do 120 nv7s), La Stella we Włoszech (do 70 m7s), wywierzyska Khaburu. między Tygrysem i Eufratem (średnio w roku 40 m7s), niektóre źródła na Florydzie (10—23 m7s), źródło Karasu-Baszi na Krymie (1-26 mVs). W Polsce największe wywierzyska występują w części Tatr zbudowanej ze skał węglanowych; są to: Lodowe Źródło w Dolinie Kościeliskiej, Wywierzysko Chochołowskie, wywierzyska Bystrej i Olczyskie; wydajność tych wypływów ascenzyjnych wynosi ponad 300 dm7s, a w okresie wzmożonego zasilania nawet do 3000 dm7s (Małecka, 1997). Wydajne wywierzyska występują też na Wyżynie Śląsko-Krakowskiej oraz koło Tomaszowa Mazowieckiego (Niebieskie Źródła o wydajności

100-200 dm7s).

50

□

$

Cl

C

7T

C

S> Hydrologia ogólna - Elżbieta Bajkiewicz-Grabowska, Zdzisław Mikulski - iLibrary Reader

CO

co

co

o

©

©

&