33839 str56

&

otatnik » C:\Document.r" ^ 1025. O.S.T.TT’' \ij str55?Paint ’^r f Itelix ILibraryT'¹ ff Hydrologiaog...

- stożek napływowy (rys. 44 - C), będący najniższą partią potoku, powstałą w miejscu wejścia potoku w dolinę rzeki przyjmującej go (rys. 44 - D). Załamanie spadku doliny potoku powoduje odkładanie rumoszu skalnego w postaci stożka, zwróconego wierzchołkiem w górę biegu potoku.

W potoku górskim, w wyniku erozyjnej działalności wody i różnego układu warstw geologicznych, tworzą się progi skalne powodujące bystrza (szypoty)¹⁰, tj. płycizny o stosunkowo szybkim nurcie (rys. 45); na stromych i wysokich progach tworzą się wodospady (rys. 46). Największe są progi utworzone na wychodniach skal o dużej odporności; układ tych warstw może być bardzo różny (rys. 47). Istnieją też progi pochodzenia tektonicznego (na uskokach), a także u wylotu zawieszonych dolin (najczęściej glacjalnych) (Klimaszewski, 1978).

Rzeka (mała, średnia, duża, wielka) jest to ciek naturalny powstał}' z połączenia potoków' (strumieni) lub wypływający z czoła lodowca, jeziora, źródła (wywierzyska),

Rys. 45. Progi skalne powodujące bystrza

Rys. 46. Wodospad; a - odporne skały tworzące próg wodospadu, b - skały nieodporne, c - podcinanie dna. d - kocioł eworsyjny, e - rumowisko skalne

¹⁰ Progi skalne w koncie cieku powodujące bystrza mają swoje nazwy regionalne, np. na Roztoczu są nazywane szumami, na Ukrainie - porohami, we wschodniej Afryce - kataraktami.

56

Cl

C

C

S> Hydrologia ogólna - Elżbieta Bajkiewicz-Grabowska, Zdzisław Mikulski - iLibrary Reader

co

co

co

o

©

©

&