79379 str54

2.1.2. Nicskoncentrowane wypływy wód podziemnych

&

otatnik » C:\Document.r" # 1025. O.S.T.^lf strSS^Paint ’^rf Itelix ILibraryT'’ ff Hydrologia og...

Młaki to powierzchniowe, rozlewne (nicskoncentrowane) wypływy wody podziemnej zatorfione lub zabagnione, dające na ogół odpływ (rys. 43). Młaki występują na spłaszczeniach (załamaniach) stoku, gdzie gromadzi się zwietrzelina, w płaskodennych „główkach” dolin, z reguły tam, gdzie następuje zahamowanie swobodnego odpływu podziemnego, głównie przez pokrywę zwietrzeli nową. Wydobywająca się na powierzchnię woda podziemna (wyprowadzana w postaci źródła lub wycieku) nie może odpłynąć, nasyca warstwę skał przypowierzchniowych wokół miejsca wypływu, powodując zabagnienie terenu i rozwój roślinności hydrofilnej (wodolubnej)‘\ Młaki mogą pełnić różną rolę w obiegu wody. Większe z nich dają często początek ciekom (są to tzw. młaki wypływowe). Wyróżnia się też: młaki ewapotranspiracyjno-wypływowe, dające najczęściej odpływ okresowy (utrzymuje się w nich stan równowagi chwiejnej między wypływem wód podziemnych i wielkością ewapotranspiracji), młaki ewapotranspiracyj-ne pozbawione odpływu, w których wypływająca woda podziemna w całości jest zużywana przez ewapotranspirację, i młaki infiltracyjne, także bezodpływowe, w których znaczna część wypływającej wody podziemnej ponownie infiltruje w grunt w dolne części młaki (Tomaszewski, 1969). Obiekty te powszechnie występują w górach.

roślinność wodolubna

zwietrzelina skalna

zwierciadło wody podziemnej

odpływ z młaki

woda podziemna w szczelinach skalnych

Rys. 43. Schemat młaki

Wyciek jest nieskoncentrowanym wypływem wód podziemnych; jest to bardzo słaby, przeważnie powierzchniowy, rzadziej liniowy, wypływ wody podziemnej z odsłoniętej warstwy wodonośnej lub zwietrzeliny skalnej, dający na zewnątrz widoczny odpływ. Wycieki występują na ogół na zboczach dolin lub bezpośrednio w korytach rzecznych. W górach pojawiają się na skalanych stokach; wyciek na stromym zboczu, gdzie woda skapuje kroplami, bywa nazywany wykapem.

Najmniejsze lokalne nawilgocenie powierzchni ziemi wodą podziemną bez odpływu jest nazywane wysiękiem. Wysięk jest to zatem miejsce słabego powierzchniowego sączenia wód podziemnych z utworów luźnych lub odsłoniętych szczelin skalnych powodującego zawilgocenie terenu bez widocznego odpływu na zewnątrz. Bilans wodny wysięku zamyka się po stronie rozchodu albo wyłącznie przez parowanie (wysięk

⁹ Na dużych młakach często powstają torfowiska źródliskowe. W naukach biologicznych młaką nazywa się ekosystem torfowiska źródliskowego lub torfowiska niskiego słabo kwaśnego.

54

Cl

C

C

S> Hydrologia ogólna - Elżbieta Bajkiewicz-Grabowska, Zdzisław Mikulski - iLibrary Reader

co

co

co

o

©

©

&