48352 str227

otatnik " H C:\Document.r" ^ 1025. 0.5.7.^_Str226-Paint ’^r f ItelixiLibraryT'’ f Hydrologiaog...

23% powierzchni dna oceanu światowego. W najmniejszym z oceanów - Arktycznym

-    element ten zajmuje prawie 3/4 powierzchni dna, natomiast w największym z oceanów

-    Spokojnym - zaledwie 10% powierzchni.

Podwodne obrzeże kontynentalne składa się z: szelfu, stoku kontynentalnego i podnóża kontynentalnego (zwanego też wzniesieniem kontynentalnym) (rys. 186). Powierzchnia szelfu wynosi 31,194 min km , stoku kontynentalnego 24,591 min knr, podnóża kontynentalnego 26,006 min knr (Leontjew, 1989).

Rys. 186. Dno oceanu światowego (schemat). podwodno obrzeże kontynentalne: 1 szelf. 2 stok kontynentalny. 3 kanion. 4 podnóże kontynentalne, platformy oceaniczne: 5 gujot. 6 równina abisalna. 7 góry podwodne. 8 - grzbiet śródoceaniczny. 9 - rów głębokowodny. 10 - łańcuch wysp, 11 - morze przybrzeżne

Pojęcie podwodnego obrzeża kontynentalnego i jego składowych nie jest jednoznacznie określane przez oceanografów. Niektórzy (np. Udincew. 1972) włączają do niego luki wyspowe, rowy głębokowodne i baseny mórz zewnętrznych.

Szelf kontynentalny stanowi podwodne przedłużenie kontynentów i wyznacza granicę ich powierzchni, jak również przybliżoną granicę wpływu morza na kontynent. Zajmuje ok. 38% łącznej powierzchni podwodnego obrzeża kontynentalnego. Według Międzynarodowej Komisji do Spraw Nazewnictwa Form Dna Oceanu (Shepard, 1963 - za Leontjewem, 1989) szelf jest to „strefa rozpościerająca się wokół kontynentu od linii najniższej wody do głębokości, na której nachylenie zbocza podwodnego gwałtownie wzrasta”. Zdaniem Leontjcwa (1989) precyzyjniejsza definicja szelfu brzmi: „szelf to stosunkowo płytkowodna, przylegająca do lądu i będąca w sensie strukturalno-geologicz-nym jego przedłużeniem część dna morskiego, względnie wyrównana, w większości przypadków z reliktową rzeźbą subarealną, świadczącą o stosunkowo niedawnym zatopieniu przez morze przybrzeżnego lądu”.

Szelf opada łagodnie, średnio do głębokości 132 m, przy czym głębokość występowania krawędzi szelfu jest bardzo zmienna: od poniżej 10 m do powyżej 500 m. Szerokość szelfu jest także zmienna; w pobliżu stromych i wysokich brzegów szelf jest

227

□

$

o.

c

c

S> Hydrologia ogólna - Elżbieta Bajkiewicz-Grabowska, Zdzisław Mikulski - iLibrary Reader

co

o

rr.

a>

ro

f-o

--J

co

co

co

o

©

©

&