65539 IMGP0161

238 fiMMI

te przypisujące wynalazek herbu Adamowi/ Noemu, Dawidowi, Aleksandrowi, Cezarowi lub królowi Arturowi, odrzucono dość wcześnie, pod koniec XVI wieku. Inne, oparte na solidniejszych argumentach, przetrwuly dłużej i były stopniowo umeszkodli' wiane dopiero przez heraldyków końca XIX i początku XX wieku. Dopiero stosunkowo niedawno zarzucono trzy hipotezy naidłu-żcj uznawane przez znawców przedmiotu. Po pierwsze, akceptu -wam) przez średniowiecznych i szcsnastowiecznych autorów koncepcję dotyczącą bezpośredniego związku między emblematami (wojskowymi lub rodowymi) greckiej i rzymskiej starożytności a pierwszymi dwunastowiccznymi herbami. Po drugie, hipotezę heraldyków niemieckich dotyczącą wpływu run, barbarzyńskich oznaczeń militarnych i cmblematyki germano-skandynawskiej pierwszego tysiąclecia na tworzenie się systemu heraldycznego². Wreszcie mającą najdłuższy żywot teorię o wschodnim pochodzę* ni u herbów jako zapożyczeniu zwyczaju muzułmańskiego (lub bizantyńskiego) przez zachodnich rycerzy podczas pierwszej wyprawy krzyżowej. Tę ostatnią długo utrzymującą się tezę obaliły prawic wiek temu badania uczonych M. Pńncta i L. A. Mayera, którzy dowiedli, że znaki i insygnia zbliżone do herbów pojawiły się na ziemiach islamu i na terenie Bizancjum dopiero ponad dwieście lat później niż herby w zachodniej Europie³.

Obecnie wszyscy historycy utrzymują zgodnie, że pojawić* nic się herbów nic miało nic wspólnego z wyprawami krzyżowymi, ze Wschodem, z inwazją barbarzyńców czy runami ani ze starożytnością grecką i rzymską, lecz że jest związane, z jednej strony, z przekształceniami zachodzącymi w społeczeństwie zachodnim po upływie pierwszego tysiąclecia, z drugiej zaś z ewolucją wojskowego wyposażenia, jaka miała miejsce na przestrzeni XI i XII wieku⁴. Przyjrzyjmy się najpierw temu, co dotyczy militariów. Zachodni rycerze, trudni do rozpoznania pod zachodzącym na podbródek kapturem kolczugi i żelazną osłoną nosa

n runicznym |vhIhkJzciiiu IiuIhiw, n.o;dyś l.iusuwm

Harulbih li Jer HemUUkunst, tlorbu I ^2

przez p muc kich znawców hcruM'1 <    i •»•...    > i,n.u«vk " cm-

fc^5»4tycc prclwr.ildył znci Małe icsz-.c im > j-mw i.-ny. h ,-wnK i, iikuw On i Ku

¹

ICt^Wiipimnlheonen, „Arch»vum herakiu uu I JH, 18-26 i S i so ^?M. Priitcf, l>* loriHiih' 'irlentiile -I ' <<nr*nnes etint^*eun^\ „

GE)

iw -

i^ntuuirtu, 'Ihitii* WłufnthHe. • , W'%1 2. I<inr | H1 aia