65729 skanuj0005

72

skutków różnych działań i zachowań, a także wyciągania z nich konstruktywnych wniosków do dalszego własnego postępowania;

-    kształtowanie ich motywacji do aktywnego uczestnictwa w życiu i podejmowania racjonalnych decyzji;

-    kształtowanie umiejętności wykorzystywania posiadanej wiedzy do rozwiązywania różnorodnych problemów i zadań;

-    rozwijanie ich zainteresowań i uzdolnień;

-    przygotowanie do samodzielnego uzupełniania i doskonalenia posiadanej wiedzy i umiejętności.

W praktyce dydaktycznej, ale także i w teorii kształcenia, można spotkać się z następującą kategoryzacją celów:

1)    cele poznawcze - odnoszące się przede wszystkim do wyposażenia uczniów w system podstawowych wiadomości, umiejętności i nawyków;

2)    cele kształcące — zakładające rozwój sprawności umysłowej i fizycznej uczących się oraz ich zainteresowań i zdolności;

3)    cele wychowawcze — służące kształtowaniu wszechstronnie rozwiniętej osobowości, a szczególnie takich jej składników, jak: przekonania, poglądy, opinie, postawy¹.

Taki podział celów kształcenia stosowany jest jeszcze w praktyce dydaktycznej nauczycieli szkół podstawowych, gimnazjalnych i średnich, aczkolwiek nie jest preferowany przez współczesną dydaktykę.

Cele kształcenia powinny być tak sformułowane, aby nie były fikcją, czy abstrakcją, ale były rzeczywiście przydatne w praktyce dydaktycznej. Wymóg ten będzie spełniony tylko wtedy, gdy przy ich formułowaniu zachowane zostaną następujące warunki:

-    są odpowiednio dostosowane do uczestników tego procesu (poziomu umysłowego, wieku, posiadanych kwalifikacji itp.);

-    są uzasadnione potrzebami społecznymi, ale także indywidualnymi (w tym zainteresowaniami, aspiracjami itp.);

-    są jasno jednoznacznie i dokładnie sprecyzowane oraz przemawiają do wyobraźni tych, którzy mająje realizować;

-    muszą być wykonalne, co powinno być zagwarantowane przez instytucję organizującą to kształcenie;

-    powinna być możliwość ustalenia, czy cel został osiągnięty oraz w jakim stopniu;

-    wskazują, jakie konkretne zmiany powinny się dokonać w zakresie wiedzy i umiejętności, a także w innych cechach osobowości.

Spotykany jest również podział celów edukacyjnych ze względu na ich zakres znaczeniowy. Wymienia się wówczas cele ogólne oraz szczegółowe.

Cele kształcenia można formułować na różnych poziomach ogólności. Cele ogólne formułowane na najwyższym poziomie ogólności nazywane są ideała-

1

T. Nowacki (red.), Słownik pedagogiki pracy, Wrocław 1986, s. 29-30.