66400 Zeskanowany dokument 13

Rozdział 1. Pojęcie pomocy społecznej

zgłoszonej potrzeby w zakresie pokrycia kosztów utrzymania, pomocy mieszkaniowej czy medycznej. Kluczową rolę odgrywa kryterium dochodowe uprawniające do otrzymania świadczeń. Adresaci świadczeń należą do najniższych warstw społecznych".

Charakter pomocy społecznej uzależniony jest od wariantu polityki społecznej realizowanego w danym państwie. W literaturze wyodrębnia się generalnie trzy podstawowe modele polityki społecznej: liberalny, korporacyjny i socjaldemokratyczny^{1 2}. W modelu liberalnym pomoc społeczna ma charakter rezydualny, poziom świadczeń finansowych jest niski, w granicach minimum egzystengi, przy szczegółowej weryfikacji sytuacji materialnej osoby ubiegającej się o pomoc. W tym modelu obok form pomocy realizowanych przez podmioty publiczne istnieje rozbudowana działalność charytatywna³. W modelu korporacyjnym, preferowanym przez rządy konserwatywne, istotne znaczenie ma zasada pomocniczości Model ten zakłada rozbudowany i dobrze funkcjonujący system ubezpieczeń społecznych, natomiast rolą pomocy społecznej jest przychodzenie ze wsparciem osobom pozbawionym dostatecznych dochodów, w wysokości niezbędnej dla pokrycia kosztów utrzymania⁴. Z kolei w modelu socjaldemokratycznym pomoc społeczna stanowi integralny element rozbudowanego systemu zabezpieczenia społecznego opartego na uniwersalnych i powszechnych prawach obywatelskich⁵.

1.3.2. Miejsce pomocy społecznej w systemie, prawa

Problematyka miejsca pomocy społecznej w systemie prawą jest sporna i wzbudza liczne kontrowersje. W zasadzie można stwierdzić, że spojrzenie na to zagadnienie związane jest z dyscypliną naukową reprezentowaną przez dokonującego analizy. Generalnie można wyodrębnić trzy podstawowe grupy poglądów:

a) uznający pomoc społeczną za część zabezpieczenia społecznego wchodzącego w zakres szeroko rozumianego prawa pracy,

b)    uznający pomoc społeczną za część materialnego prawa administracyjnego,

c)    przyznający pomocy społecznej status samodzielnej gałęzi prawa.

Ad a. Przedstawiciele tych dyscyplin prawniczych, którzy są związani głównie z prawem pracy i zabezpieczeniem społecznym, postrzegają pomoc społeczną jako część składową zabezpieczenia społecznego wchodzącego w zakres szeroko rozumianego prawa pracy, przy czym warto zwrócić uwagę na fakt, że aktualne Opracowania poświęcone prawu pracy juz nie poruszają tego zagadnienia^{6 7 8}.

Według W Muszalskiego, w pracy poświęconej prawu socjalnemu obejmującej swoim zakresem także prawo pracy, pomoc społeczna pozostaje odrębnym pionem realizacji zabezpieczenia społecznego. Stanowi nie tylko uzupełnienie ubezpieczenia społecznego w zakresie świadczeń materialnych Zaspokajających warunki bytu, ale wychodzi naprzeciw innym potrzebom. Ponadto autor ten zauważa, że w państwach o rozwiniętych systemach ubezpieczenia pomoc społeczna pełni nadal samodzielną rolę o dużej doniosłości¹®.

Wyrazicielem umieszczenia pomocy społecznej w ramach prawa zabezpieczenia społecznego jest}. Jończyk, który z jednej strony akcentuje pewną samodzielność pomocy społecznej, jednakże widzi ją jako element zamykający cały system prawa zabezpieczenia społecznego. Różnice między pomocą społeczną a innymi instytutami prawa zabezpieczenia społecznego wiąże przede wszystkim źe specyfiką socjalnego ryzyka i funkcją tej instytucji¹®.

Problematykę Opieki społecznej (pomocy społecznej) z prawem administracyjnym w zakresie realizacji obowiązków organów administracji państwowej łączył Z. Rybicki, jednakże zarazem uznał, że tematyką tą zajmują się w Szczególności przedstawiciele „polityki społecznej", a na gruncie nauk prawnych reprezentanci praiwa pracy⁹.

41

1

tamże.

2

^m K. Wódz, Szczegółowe..., s. 60.

3

   Ttaiże, s. 61.

4

   Tamże.

5

   Tamże.

6

   Zob. np. K. Kolasiński, Prawo..., Toruń 2003. W ujędu historycznym i piawnoporównawczym problematyka prawa pracy i zabezpieczenia społecznego, jak również częśd składowych zabezpieczenia społecznego była przedmiotem analizy naukowej, zob. X Zieliński, Ubezpieczenia społeczne w systemie prawa PRL, PiP 1978, z. 10, s. 33-46; W. Muszalski, Prawo pracy, prawo socjalne a polityka społeczna, St Praw. 1985, nr 1-2, s. 49-81.

7

   W Muszalski, Prawo..., s. 157.

8

   J. Jończyk, Prawo..., s. 390-391, tenże, Promocja zatrudnienia przeciw bezrobociu, PiZS 2004, rir 9, s. 5.

9

   Z. Rybicki (w:) Z. Rybicki, S. Piątek, Zarys prawa administracyjnego i nauki administracji, Warszawa 1984, s. 338-340.