66517 P1000803

3. PLECY OKRĄGŁE

3.1. Opis wady i schemat postępowania

korekcyjnego

Plecy okrągłe to wada odcinka piersiowego kręgosłupa. W warunkach prawidłowy* odcinek piersiowy wygięty jest ku tyłowi, tworząc tzw. kifozę piersiową. W przypadku pleców okrągłych wygięcie to jest pogłębione - powstaje hiperkifozapiersiowa.

Charakterystyczne dla sylwetki dziecka z plecami okrągłymi są:

-    pogłębienie kifozy piersiowej,

-    wysunięcie głowy de przodu (broda nie rzutuje na mostek),

-    wysunięcie do przodu barków,

-    spłaszczenie i zapadnięcie klatki piersiowej,

-    rozsunięcie i odsuwanie łopatek od klatki piersiowej.

Plecy okrągłe mogą być wynikiem wad wrodzonych w obrębie układu mięśniowego lub kostnego, częściej jednak obserwuje się plecy okrągłe nabyte. W śród przyczyn pleców okrągłych nabytych można wyróżnić:

-dystonię mięśniową,

-    czynniki psychiczne (kifoza wstydliwych),

-    nieskory gowanc wady wzroku,

-    choroby wtórnie pogłębiające kyfozę piersiową: choroba Schcueriuanna, gruźlica kręgosłupa, krzywica, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (zzsk).

U dzieci, zwłaszcza młodszych, najczęstszą przyczyną pleców okrągłych jest dystonn mięśniowa. Na skutek nieprawidłowych pozycji przyjmowanych w szkole, przy odrabianiu lekcji, niedostatku ruchu itp., powstaje różnica napięć antagomstycznie działających gnę mięśniowych. Jedna grupa mięśni ulega osłabieniu i rozciągnięciu, przez co ich przyczepy ustawiają się w pozycji oddalenia Przeciwna jej grupa mięśni ulega przykurczeniu, a ich przyczepy znajdują się w zbliżeniu. W plecach okrągłych osłabieniu i rozciągnięciu ulegają

-    mięsień prostownik grzbietu odcinka piersiowego,

-    mięśnie ściągające łopatki (mięsień czworoboczny, równoległoboczny, najszerszy grzbietu).

Osłabienie tych mięśni powoduje pochylenie tułowia w przód, zwiększenie kifozy piersiowej, wysunięcie barków w przód i rozsunięcie łopatek. Mięśniami nadmiernie napiętymi i często przykurczonymi w plecach okrągłych są

-    mięśnie piersiowe (wielkie i małe),

-    mięśnie zębate przednie.

Przykurcz tych mięśni uniemożliwia cofnięcie barków, zbliżenie łopatek do kręgosłupa, uwypuklenie klatki piersiowej i zmniejszenie kifozy piersiowej Uniemożliwia więc przyjęcie pozycji skorygowanej.

W postępowaniu korekcyjnym w przypadku pleców okrągłych należy uwzględniać trzy podstawowe kierunki:

I) likwidację dystonii mięśniowej,

2)    nauczenie i utrwalenie nawyku poprawnej posuwy,

3)    zabezpieczenie odpowiednich, sprzyjających likwidacji wady warunków tycia

i pracy dziecka.

Wszystkie te kierunki działań korekcyjnych powinny być realizowane równoległe, lecz trzeba uwzględniać ich wzajemne zachodzenie na siebie, a nawet pewną kolejność działań. Nie uwzględnienie tego może spowodować niedostateczność lub brak postępów w korygowaniu. Nie można np. wzmacniać mięśni osłabionych, gdy nie rozciągnęło się wcześniej mięśni przykurczonych. Przykurczone mięśnie nie pozwalają bowiem na osiągnięcie pozycji skorygowane] - pozycji zbliżenia przyczepów mięśni osłabionych. Wzmocnienie mięśni osłabionych w meskorygowanej pozycji - w oddaleniu ich przyczepów -wzmocni te mięśnie, ale nie spowoduje korekcji postawy. Podobnie nie należy przed rozciągnięciem mięśni przykurczonych uczyć dziecka przyjmowania pozycji skorygowanej, gdyż jej przyjęcie może być dla dziecka bardzo trudne lub wręcz niemożliwe.

Wychodząc z podanych przesłanek, można ustalić następujący schemat postępowania korekcyjnego dla dziecka z plecami okrągłymi:

1)    uświadomić dziecku i rodzicom istnienie wady i wynikających stąd zagrożeń,

2)    ustalić i zapewnić optymalne warunki środowiskowe,

3)    rozciągnąć mięśnie przykurczone,

4)    nauczyć przyjmowania pozycji skorygowanej,

5)    wzmocnić w pozycji skorygowanej mięśnie osłabione,

6)    utrwalić nawyk postawy prawidłowej.

Ad. 1. Uświadomienie dziecku i rodzicom na czym polega i czym grozi ta wada ma dwa cele. Z jednej strony chodzi o pozyskanie aktywnie współpracujących z instruktorem rodziców, którzy w domu będą dbali o stworzenie optymalnych, sprzyjających korekcji wady warunków. Drugim, chyba ważniejszym celem, jest przekonanie i zachęcenie dziecka do podjęcia trudu pracy korekcyjnej. Dążymy do sytuacji, w której dziecko jest podmiotem w procesie korekcyjnym, a nie przedmiotem poddanym korekcyjnemu oddziaływaniu.

Ad. 2. Zapewnienie odpowiednich, sprzyjających kotygowaniu wady warunków środowiskowych obejmuje:

-    nieprzeciążanie dziecka nauką i pracą,

-    zapewnienie odpowiednich warunków pracy (biurko, krzesło, oświetlenie, ławka szkolna),

-    zapewnienie możliwości zabaw i gier ruchowych na świeżym powietrzu,

—ćwiczenia korekcyjne w domu,

-    zapewnienie odpowiednich warunków snu (łóżko, poduszka),

-    prawidłowe odżywianie,

-    odpowiednią ilość snu.

Ad. 3. Istnienie przykurczów ogranicza ruchomość stawową i utrudnia lub uniemożliwia przyjęcie pozycji skorygowanej. Ich rozciągnięcie i przywrócenie pełnej ruchomości stawowej jest pierwszym etapem likwidacji dystonii mięśniowej.

W rozciąganiu mięśni przykurczowych w początkowym okresie dominować powinny ćwiczenia rozciągające bierne. Czynnikiem rozciągającym może być ciężar ciała, przy-bór, przyrząd lub współćwiczący. Kierunek ruchów rozciągających musi uwzględniać przebieg włókien w budowie mięśni (aktonowość). Dlatego w rozciąganiu mięśni piersiowy ch stosujemy ułożenie rąk w górę, w bok, w dół i pośrednie. Preferow ane ułożenia rąk to