68341 Obraz4 (16)

wyłącznie surowców naturalnych.

4.1.1. Skład chemiczny

wynika ni«fcot*np*reŁorov»j rsktyfikacji gaza zleameęe motna wydzielić' z »I*?o metan. etan, propan# n-botan 1 izobutan. »«JenWUJ otriywj* się je • procesach etnaieiMfo przekształcenie eeroweów naturalnych, np. w wynika krakowania benzyny uzyskuje ai« atylaa, propyl aa, o-buteny, iw-butan £ batsdiea.

Parowca ayatoCyetaa w pawayek przypadkach mogą atanowie sarnę w sobie produkty finalna# np. aiaktera z nich mogą byC a torowana w przemyśle Jako rozpuszczalniki, a.ia. metanol, atanol, banzan czy tolaan. największe Łeb ŁloZei >4 jednak wialokiaraafcowo pr za tworzona na prodakty o bardziej zloZooa) bodowia chemicznej, ktdra na ja data znaczenia gospodarcze, np. tworzywa aztoczna, włókna syntetyczne, laki, barwniki czy środki powiat tobniowo czynna.

Carowe# ayatatycsna prodaka ja ai« w nnaowych iloOciacb w wybranych datyeb zakładać ebaoiezayeb fa.in. MZRiP w Płocka, ZA w Tarnowie, ZA a Kędzierzynie, ZCh w Blachowni, ZCh w Oświęcimiu), skąd rozprowadzana są do rożnych zakładów przatwOrczych bądt przetwarzane na niajaca. Cechę charakterystyczną aarowcOw ayntatyczaycb jeat trwałość, aotllwoOć długotrwałego napazynowania oraz łatwość transportu.

Produkowania w naaowaj skali kilkudziesięciu surowców syntetycznych znacznie oprąszcza i skraca procesy produkcyjne w innych zakładach przemysł# orpanietnopo. Wie jest bowiea woli iwa ani ekonowieznie uzasadniono* aby każdy zakład prodokcyjny utywal jako aarowcOw wyjściowych

li

i

§

i

,Coz ayotezowy czyli gaz do syntezy chemicznych.. jeat.mieszaniną zawierającą Jako podstawowa "składniki tlenek-węgla i ,.wodór w lloaci ok. 001 ob j. Cs z zawiera ponadto: 5-15t dltlanku węgla (wyjątkowo powyżej 201), 0,1-1,5% azoto i 0,1-2* natanu (wyjątkowo powyżej lOt). W surowy* pazia syntezowy* - o ila produkowany jeat z węgla lub pozostałości ropnych - występuję również związki slerkii siarkowodór i siarczek karbonylu. K aarowyn gazie syntezowym stosunek molowy zawartości u,: CO    wielkością stelę - mieści się w przedziale

0,W.O, co zalały od rodzaju surowca oraz metody przeróbki,

^ Ce len produkcji gazu syntezowego jest . otrzymania i ,n lęgo następujęeych półproduktów chemicznych:

-    tlenku węgla,

-    wodoru,

-    mieszaniny « Mj • n CO o poiędanyn stosunku molowym.

« zaUtności od przeznaczania surowego gazu syntezowego dobiera aię ©d-yoeiadnię metodę jago oezyazczanla, korygowania składu 1 przygotowania śe przeróbki./Jaś Li gez.eyntezowy przeznaczony jeat do produkcji urn-łaja, to^powinien zawierać jak najwięcej wodoruJ natomiaet tlenek i ditle-•efcwęgla stanowią składniki balastowa, która nalały usunąć; .gdy gaz wytwarzany jeat dla potrzeb syntezy organicznej, musi on stanowią mieszaninę wodoru i tlenku węgla)w odpowiednim stosunku molowym wynoszącym zazwyczaj li(1*2) (np. produkcja ^metanole, syntezy okeo). 1 kolei asm tlenek węgla zawarty w gazie syntezowym wykorzystywany jeat w przemyśla organicznym w procesach karbonylowania (np. produkcja kwasu octowego lub mrówczanu metylu z metanolu). Konieczny do takich syntez tlenek węgla o stężaniu 90-90% motna uzyskać przez jago wykcoplenle s gazu syntezowego.

Gaz syntezowy nie aaleZy do grapy gazów technicznych. Ula jeat pro-dsktem handlowym. ZaZywmny jest w miejscu jego wytwarzania, lis magazy-mmja aię go, lecz przeznacza od razu do celów przetwórczych.

4.1.2. Metody otrzymywania gazo syntezowego

/Gaz syntezowy motna uzyskać z trzech rodzajów surowcowi

-    z,gazu ziemnego,

-    z produktów przeróbki ropy naftowej (gazy rafineryjna, benzyny, oleją, pozostałości podestylacyjne),

-    z węgla kamiennego, brunatnego,! torfu.

Pod względem składu chemio z nago najkorzystniejszymi surowcami ag gazowa i ciekła surowca węglowodorowa (gaz ziemny, raflneryjny, benzyna iakka) wykazujące w porównaniu z pozostałymi surowcami znacznie korzystniejszy (większy) stosunek M«C- Oute znaczenie aa równia! ich stan skupienia znacznie ułatwiajęcy transport i prowadzania procesów chemicznych.

IProdukc ja gazu syntezowego z lekkich surowców węglowodorowych odbywa się poprzez k o n w a r_p j g (ewentualnie utleniającą) z parę wodną (terminem "konwersja” określa aię typ reskojł chemicznej, w której następuje wymiana części składowych między reagującymi 'substratami). O-trzymywania' gazu za ’ stałych surowców (pozostałości podestylacyjne, węgiel kamienny lub brunatny) dokonują aię poprzez ich s g a z o w a-n i a (rys. 86) ,i

Gaz ayntezd^y produkowany jest w skali przemysłowej od lat dwudziestych obecnego stulecia. Początkowo byl wytwarzany przez parowo-powle-trzne zgazowania koksu, od lat czterdziestych takia parowo-tlenowo (powietrzna) zgazowanla węgla, natomiast od lat pięćdziesiątych -głównie w procesie konwersji metanu lub benzyny. Gaz ten jost następnie oczyszczany (od zanieczyszczać bądź niepożądanych składników), a jego aklad modyfikowany w zależności od zastosowania w syntezach katalitycznych.

206