62260 P1520680

wpustowych i odźwiernikowych, w komórkach przewodów gruczołów strefy dennej oraz w komórkach śluzowych powierzchni błony śluzowej żołądka, leżących pomiędzy gruczołami. Tb ostatnie komórki wydzielają także jon HCO_s~. Jonów H⁺ i Cl", do syntezy kwasu solnego, dostarczają komórki okładzinowe gruczołów części dennej żołądka. Powstaje w nich również czynnik wewnętrzny - białko, które wiąże witaminę B₁₂, umożliwiając jej transport i wchłanianie w jelicie cienkim.

Podstawowym enzymem soku żołądkowego jest pepsyna. Z komórek głównych jest ona wydzielana w postaci nieaktywnego proenzymu - pepsyno-genu. Kwas solny, obecny w świetle żołądka, przekształca pepsynogen w aktywną formę enzymu - pepsynę. Substratami pokarmowymi, na które działa pepsyna są białka i polipeptydy. Enzym ten hydrolizuje wiązania pepty-dowe występujące pomiędzy fenyloalaniną lub tyrozyną a sąsiednimi amino- /''h kwasami. Produktami trawienia są peptydy o różnych rozmiarach. W jelicie cienkim są one trawione do wolnych aminokwasów. Optymalne pH dla działania pepsyny waha się od 1,6 do 3,2.

W soku żołądkowym młodych zwierząt karmionych mlekiem występuje podpuszczka. Enzym wykazuje dużą aktywność w żołądku cieląt, u innych gatunków jest mniej wydajny. Podpuszczka działa na białka mleka - kazeiny, rozproszone w mleku w formie miceli wapniowo-fosforanowo-kazeinowych o różnych rozmiarach. Podpuszczka powoduje przekształcenie kazein w para-kazeinian wapnia, który w postaci nierozpuszczalnego skrzepu pozostaje w żołądku oseska przez dłuższy czas. W okresie tym, wiązania peptydowe parakazeinianu wapnia hydrolizowane są przez pepsynę. Powstałe peptydy trawione są następnie w jelicie cienkim. Taki kilkuetapowy sposób trawienia kazein pozwala na wydobycie z nich aminokwasów, jonów wapnia i fosforu, niezbędnych do wzrostu i rozwoju ssących zwierząt, bez strat. Optymalne pH dla działania podpuszczki wynosi 5,0-6,0. Aktywność jej obniża się znacznie, gdy mleko przestaje być głównym składnikiem dawki pokarmowej. U osobników dorosłych kazeiny trawione są przez enzym soku trzustkowego — chymo-trypsynę.

Lipazy soku żołądkowego są mniej efektywne w trawieniu w porówna- f niu z lipazami trzustkowymi. Enzymy te trawią tłuszcze, które trafiają do żołądka w postaci zemulgowanej (np. tłuszcz mleka). Dokładniejszy opis działania lipaz znajduje się na stronie 169.

Błona śluzowa żołądka pokryta jest cienką warstewką śluzu. Jego składniki (glikoproteiny, białka i mukopolisacharydy) wydzielane są pod wpływem mechanicznego drażnienia śluzówki żołądka przez przesuwającą się treść pokarmową. Śluz, jony HCOo^- oraz ścisłe złącza między przylegającymi do siebie powierzchniowymi komórkami błony śluzowej tworzą barierę ochronną, która zapobiega przenikaniu kwasu solnego i enzymów trawiennych w głąb ściany żołądka. W taki sposób komórki żołądka chronione są przed podrażnieniem lub trawieniem przez enzymy soku żołądkowego. Odczyn tej wyściółki ochronnej jest obojętny.

147