68838 Obraz6

276 ETYKIETA JĘZYKOWA

aktu zgodne z intencją nadawcy. Dzięki tym zabiegom, uwzględniającym takie składniki aktu mówienia, jak cechy wewnętrzne i zewnętrzne mówiącego. jego stosunek do adresata, ich wzajemną hierarchię oraz dystans konwersacyjny, a także miejsce, świadkowie i sposób mówienia - adresat może zinterpretować np. wyrażenie Wiem, jak bardzo kochałaś ojca jako pośredni, nieszablonowy akt kondolencji.

Współcześnie obserwuje się daleko posuniętą schcmatyzację formalną językowych zachowań grzecznościowych. Dochodzi do niej zarówno w oficjalnych, jak i nieoficjalnych sytuacjach mówienia. Z materiału empirycznego wynika, że w sytuacjach oficjalnych każdemu typowi aktu odpowiada kilka zaledwie schematów formalnych, wypełnianych dość jednolitym materiałem leksykalnym. Oto przykłady:

-    podziękowania: (Bardzo, serdecznie, pięknie itp.) dziękuję (państwu, panu doktorowi, koleżance itp.) (za przybycie, za życzliwe przyjęcie, za pożyczkę itp.); Składam (państwu itp.) (serdeczne itp.) podziękowanie (za przybycie itp.); Jestem (państwu itp.) (ogromnie itp.) wdzięczna (za przybycie itp.);

-    powitania: Witam (państwa, panią profesor, koleżankę dyrektor itp.) (serdecznie, gorąco, z prawdziwą przyjemnością itp.); Chciałabym (serdecznie itp.) powitać (państwa itp.);

-    pożegnania: Żegnamy (pana ministra, dostojnych gości itp.) (bardzo gorąco, z żalem itp.); Chcielibyśmy (jak najserdeczniej itp.) pożegnać (pana ministra itp.);

-    przeproszenia: (Bardzo, serdecznie, jak najmocniej itp.) przepraszam (panią, państwa, księdza itp.) (za spóźnienie, z.a to niedopatrzenie, za mają nieuwagę itp.); Chciałbym (panią itp.) (bardzo itp.) przeprosić (za spóźnienie itp.);

-    życzenia: Z okazji imienin (Świąt Bożego Narodzenia, jubileuszu itp.) życzę (panu profesorowi, ojcu, koledze itp.) zdrowia, szczęścia, pomyślności (wszystkiego dobrego itp.); W dniu imienin (urodzin itp.) pragnę złożyć (panu itp.) życzenia wszystkiego najlepszego (sukcesów w pracy zawodowej i szczęścia w życiu osobistym itp.).

W sytuacjach nieoficjalnych, zwłaszcza w interakcjach partnerów pozostających ze sobą w zażyłych stosunkach, obserwuje się uproszczenie form etykietalnych oraz - głównie wśród ludzi młodych - ich liczne modyfikacje, nieraz humorystyczne. Na przykład:

- podziękowania: (wielkie, serdeczne itp.) dzięki; jesteś bardzo miły; w dechę jesteś; Bóg zapłać (dobry człowieku);

-    powitania: cześć (wam, Janusz itp.); serwus; kłaniam się (pięknie, nisko itp.); dzieńdoberek;

-    pożegnania: cześć (wam, Janusz itp.); baj, baj; pa (damskie pożegnanie); do zobaczenia (we wtorek, za miesiąc itp.); bywaj (do soboty itp.); siemasz;