l — górna część pędu; 2— system korzeniowy; 3 — kwiat; 4— pierzasty włos puchu kielichowego; 5 — niełupka z puchem kielichowym; 6 i 7 — niełupka w różnych położeniach; 8 —— przekrój poprzeczny niełupki; 9—12 — siewki (1, 4 i 9—12 oryg.; 2 wg Thomego; 3 i 5 wg Korsmo; 6—8 wg Kulpy)
Roślina dwupienna, wieloletnia, wysokości 50—150 cm, zwykle silnie gałęzista, z piętrowo rozmieszczonymi w glebie rozłogami korzeniowymi i zimującymi pędami podziemnymi. Łodyga obłokanciasta, górą wiechowato rozgałęziona, rzadziej pojedyncza, zwykle nie oskrzydlona, naga lub częściej górą nieco pajęczynowato owłosiona. Liście w zarysie eliptyczne lub lancetowate, zmienne w swej postaci, nie podzielone i płaskie, falisto wcinane lub sieczne, słabo albo silnie kolczaste, nagie i zielone lub spodem szarawo kutnerowate, nie zbiegające albo nieco zbiegające wzdłuż łodygi; dolne krótkoogonkowe, górne siedzące zwężoną nasadą. Koszyczki jajowato walcowate, wraz z kwiatami długości 15—20 mm, a owocujące do 35 mm. Kwiaty jasne, purpurowoliliowe lub różowoliliowe, wyjątkowo białe. Gór-_pa, nieco rozszerzona część korony prawie do dołu rozcięta na 5 łatek. 1 Niełupki podługowate, szarobrunatne, matowo lśniące, nieco podłużnie ! bruzdowane, między niewyraźnie zaznaczonymi żeberkami zwykle przylegle owłosione, długości około 3 mm, szerokości 1 mm. Puch kielichowy pierzasty, długości 2—3 cm, przy przekwitaniu około trzykrotnie dłuższy od korony. Kwitnie od VII do X.
Ostrożeń polny jest uporczywym i trudnym do wytępienia chwastem wszelkich zasiewów na wszystkich glebach. Oprócz pól uprawnych zachwaszcza ogrody, trawniki, przydroża. pastwiska i zręby leśne.
Rozmnaża się bardzo!intensywnie za pomocą pączków wegetatywnych na korzeniach i podziemnych częściach pędów przybyszowych; oprócz tego masowo rozsiewa opatrzone puchem owoce, które roznosi wiatr; rozsiewany jest także z niedoczyszczonym ziarnem siewnym i obornikiem.
Siewki: hypokotyl krótki (1—3 mm), grubawy, biała wozi elony, nagi. Liścienie łopatkowato odwrotnie jajowate lub podłużnie owalne, na obu końcach zaokrąglone, długości do 9 mm, szerokości 5 mm, na krótkich (1 mm) ogonkach, zielone, nagie. Międzywęźla nad liścieniami nierozwinię-te, liście skupione w różyczkę. Pierwsze liście skrętoległe, początkowo nieco jajowate, później podługowate, na szczycie tępo zwężone, kolczasto, zatokowo ząbkowane, w dół klinowato zwężone, w krótkie (do 9 mm), bru-natnawe ogonki. Blaszki liściowe z wierzchu zielone, pokryte łańcuszkowa-tymi włosami, pod spodem popielate, gęsto, pajęczynowato owłosione. Unerwienie cienkie, z ogonka wybiega nerw środkowy wraz z równoległymi nerwami bocznymi.
Siewki i odrosty korzeniowe pojawiają się na wiosnę.