33
je suchych plam, kruszy się lub gnije, ma także gorszy smak i zapach, a przytem traci na wadze.
Znamiona dojrzałości są następujące: liść staje się ciemno zielony, lepki i obwisa ku dołowi; patrząc przez liść, od jego dolnej strony pod słońce, można zauważyć między żyłkami jasne żółte plamki, koniuszek liścia żółknie. Na górnej stronie liścia, mędzy żyłkami, na miejscach wypukłych ciemno zielone zabarwienie liścia zaczyna zmieniać się z czasem na jaśniejsze—żółtawe. Jeżeli dojrzałą blaszkę liściową zginać we dwoje, to łatwo ona rozłamuje się. Liście bakuna w czasie dojrzałości zmieniają swoją zieloną barwę na żółtą. Plantacja w czasie dojrzewania wydziela silny zapach, który pochodzi z powstającego na powierzchni liści lepu. Szczególnie silnie pachnie machorka, tytoń kentucki — słabiej.
Dojrzewanie machorki pomorskiej, przy normalnym czasie wysadzania i dobrej pogodzie nastąpić powinno koło 20-go sierpnia, machorki brazylijskiej — około 1-go września, a tytoniu ken-tuckiego — liści macierzystych około 1-go, a liści wierzchołkowych około 10-go września.
XI. Zbiór tytoniu.
Gdy liście już dojrzały, przystępujemy do ich zbioru. Liście dolne—spodaki, małe, zawalane zwykle ziemią i przedstawiające niewielką wartość, zbieramy zazwyczaj już w czasie ogławia-nia tytoniu. Pozostałe 8—10 liści u machorki można zbierać jednocześnie, uważając jednak, żeby liście położone najniżej nie przejrzały i nie popsuły się. jeżeli plantator nie zdoła pomieścić całego zbioru liści w suszarni, to może zbiór machorki rozłożyć na 2—3 raty, zbierając najpierw liście dolne, potem środkowe i górne. Zbiór rozłożony jest nawet bardziej wskazany, gdyż przy jednoczesnym zbiorze może się zdarzyć, że liście dolne będą już zbyt dojrzałe, lub też — górne zamało dojrzałe.
Zbiór tytoniu kentuckiego, na którym pozostawiamy 9 — 11 dobrych liści, zawsze lepiej jest wykonywać w 2 — 3 ratach, gdyż liście górne dojrzewają zawsze dosyć późno. Jednakże i zbiór jednoczesny wszystkich liści, jeżeli jest wykonany w odpowiednim czasie, może mieć zastosowanie. Ze zbiorem liści