74289 Scan0086 (11)

-„TABELA 5

Zestawienie zbiorcze poszczególnych sytuacji dydaktycznych stwarzanych w procesie kształcenia w szkolnictwie wyższym*

Forma organizacyjna pracy dydak*

Sytuacje dydaktyczne, które wystąpiły w ramach poszczególnych form nauczania — uczenia się (w %)

	SO	SR	SZ	SP	SD
Zajęcia teoretyczne	100,0	67,2	13,2	8,8	13,0 ~
Zajęcia praktyczne	100,0	38,1	95,1	10,4	11,6
Nauka własna	100,0	54,5	41,6	16,9	27,9
Praktyki studenckie	10G-,0	65,2	87,0	13,0	17,4

* Wskaźniki zawarte w tabeii przekraczają 100%, ponieważ w ramach każdej formy nauczania — uczenia się stwarzano sytuacje organizacyjne. Oprócz tego na każdych zajęciach występowały również inne sytuacje dydaktyczne (np. obok sytuacji recepcyjnej powstawały sytuacje zadaniowe, problemowe, a także sytuacje dezcrganizacyjno).

cim, czwartym i siódmym niniejszej rozprawy. Ilustruje je tabela 5. Z zawartych w niej danych wynika, że w procesie nauczania i uczenia się w szkolnictwie wyższym najbardziej wartościowe sytuacje dydaktyczne, tj. sytuacje problemowe, nie znalazły — jak dotychczas —• większego uznania zarówno wśród nauczycieli akademickich, jak i studentów. Wytwarzano je bowiem jedynie podczas 8,8%' zajęć teoretycznych, 1Q,4% zajęć praktycznych, 16,9% samodzielnych zajęć w czasie nauki własnej oraz w toku. 13% zajęć organizowanych w trakcie praktyk studenckich.

W świetle przytoczonych wskaźników nasuwa się pytanie: Dlaczego kadra naukowo-dydaktyczna szkoły wyższej niezbyt chętnie organizuje w procesie kształcenia sytuacje problemowe? Odpowiadając na nie należy stwierdzić, że obecnie coraz więcej nauczycieli akademickich docenia fakt, że sytuacje te najskuteczniej wpływają na rozwijanie samodzielności studentów w myśleniu i działaniu. Nie wszyscy wszakże zwolennicy

nauczania problemowego stosują je w procesie kształcenia, ponieważ zajęcia prowadzone za pomocą metod problemowych wymagają z zasady więcej czasu dydaktycznego niż np. wykład akademicki, oo przy — dość częste — nadmiernie rozbudowanych programach stanowi sytuację zdecydowanie .niekorzystną dla tych właśnie metod nauczania — uczenia się. Sytuacje problemowe w procesie dydaktyczno-wychowawczym w szkolnictwie wyższym ze względu na ich walory poznawcze, emocjonalno-motywacyjne i woiicjonalne należy jednak stwarzać jak najczęściej, dążąc jednocześnie do usprawnienia poszczególnych metod w ten sposób, by zajęcia problemowe nie trwały dłużej niż zajęcia prowadzone za pomocą konwencjonalnych metod dydaktycznych. Warto nadmienić, że współczesna dydaktyka szkoły wyższej zdecydowanie zmierza w kierunku usprawniania metod problemowych poprzez strukturyzację treści kształcenia oraz uzupełnianie tych metod nauczaniem programowanym. I to właśnie wiąże się z wygospodarowaniem odpowiedniej ilości czasu przeznaczonego na realizację programów nauczania za pomocą różnorodnych metod rozwiązywania problemów dydaktycznych.

Doceniając kształceniowo-wychowawczą wartość sytuacji problemowych należy stwierdzić, że w procesie samodzielnego rozwiązywania problemów dydaktycznych studenci mają możność: a) dostrzegania i formułowania określonych problemów; b) przeprowadzania poprawnej analizy istniejącej i pożądanej sytuacji (uczą się w ten sposób wykorzystywania posiadanych wiadomości w nowych warunkach, przez co ich myślenie staje się bardziej wnikliwe, plastyczne, samodzielne, twórcze); c) wysuwania, uzasadniania i weryfikacji sensownych hipotez (opanowują metody badania naukowego, kształtują postawę ostrożności i ■ krytycyzmu wobec

16T