74571 KSIĄŻKA (16)

bec unc<lmkd» «yteqch instancji, uprawnionych do kontrola*****"

* regulowania działalności tych pierwszych, którym z kolei pW’ "ługuje prawo odwołnmn I złożenia zażalenia na kontrolujących Ich do przełożonych. Sposób i zakres odwołania oraz sposób załatwienia taco odwołania przez instancje odwoławcza bywa różnie regulowany.

4.    W działalności jest realizowana zasada oddzielenia .sztabu administracyjnego* <tj. urzędników) od własności środków administracji i środków utrzymania. Urzędnicy i inni pracownicy sztabu administracyjnego nic sa właścicielami środków administracji i środków utrzymania. za prace otrzymują określone wynagrodzenie pieniężne lub wynagrodzenie w naturze.

5.    Stanowiska służbowe są „oddzielone" od zajmujących je osób w tym sensie, że te ostatnie nie mogą oficjalnie korzystać dla celów osobistych z przysługujących Im służbowych środków ani też trakto- ■ wac samych stanowisk jako dożywotnich synekur. Stanowiska urzędowe nie mogą - w żadnym wypadku - stać sic własnością prywatną urzędników. Tam. gdzie gwarantowane jest „prawo do urzędu", nie oznacza ono prawa własności, ale ma służyć zabezpieczeniu ściśle rzeczowego, niezależnego wykonywania obowiązków służbowych przez urzędników.

6.    Czynności urzędowe nic są wykonywane jako praca dodatkowa, obok innych zajęć, lecz zatrudnienie w danej instytucji urzędowej traktowane jest przez urzędnika jako jego stałe i podstawowe zajeda. ,

7.    Działalność urzędowa wymaga uzyskania określonego wykształcenia. nabycia odpowiednich kwalifikacji zawodowych » specjalizacji w wykonywaniu powierzonych funkcji.

8.    Działalność urzędowa jest oparta na zasadzie dokumentacji. | nawet tam. gdzie istnieje przepis ustnego załatwiania spraw urzędowych.

9.    Działalność urzędowa jest wyznaczona przez utrwalone na piśmie formalne przepisy, regulujące zachowanie urzędników i nadające ich urzędowym poczynaniom piętno bezosobowości”⁵⁴.

Studia i prace Maxa Webera były podwaliną tego. co w obecnej h-teraturze z zakresu organizacji i zarządzania określa sic mianeiaoM ganizacji formalnej. Badania Webera przyczyniły sic w okresie pa niejszym do rozwoju nowego działu socjologii - socjologii organnśj. ₍

Należy zgodzić się z Włodzimierzem Piotrowskim, który że kierunek naukowego zarządzania i kierunek administracja^ skały znaczną popularność wśród praktyków, były ^on®__|

157 nss

⁴⁴ R- Benów. jvr.. cyt ca Z. Martymak. Prekursorzy nauki . *•

źródłem stosunkowo prostych i zrozumiałych dla kadry technicznej oraz urzędników sposobów działania. Kierunki te uzupełniają się wzajemnie poprzez to, te pierwszy reguluje zachowania pracowników bezpośrednio produkcyjnych, zaś drugi reguluje zachowania administracji. Oba kierunki oparte są na podobnych upraszczających założeniach dotyczących psychospołecznego mechanizmu zachowania się uczestników organizacji¹*.

3. Kierunek human relations

W pierwszych dwudziestu latach naszego stulecia przemysłowcy wdrażali w swoich warsztatach wytwórczych zasady i metody klasycznej teorii organizacji i zarządzania. W organizowaniu produkcji skwapliwie wykorzystywali zasadę podziału pracy, aby uzyskać możliwie najwyższe wydąjności. Atomizowano pracę do najdrobniejszych części. .W rezultacie - pisze Zbigniew Martyniak - na poszczególnych stanowiskach, organizowanych na zasadzie taśmy produkcyjnej, czynności pracowników sprowadzały się do wykonywania niesłychanie uproszczonych, powtarzających się ruchów elementarnych. Powodowało to monotonie pracy, która po pewnym czasie doprowadzała do znużenia psychologicznego. To ostatnie prowadziło w konsekwencji do stanów chorobowych. Dlatego też na początku lat dwudziestych w czołowych przedsiębiorstwach, tam gdzie podział pracy doprowadzono do granicy technicznej, zaobserwowano niepokojące zjawiska nadmiernej zachorowalności, absencji, fluktuacji pracowników. Rzecz jasna, zjawiska te wiązały się z obniżeniem poziomu wydąjności pracy”⁵⁶.

Sytuacja ta doprowadziła w konsekwencji do poszukiwania przyczyn takiego stanu rzeczy. Do wielu firm zaproszono do współpracy humanistów, głównie psychologów i socjologów.

Badania jednego z psychologów Eltona Mayo zapoczątkowały nowy nurt humanistyczny w metodologii organizowania. Nim jednak o tych pierwszych i kolejnych badaniach będzie mowa, przyj rzyjmy sie sylwetce tego uczonego.

El ton Mayo urodził się w 1880 roku w Australii, zmarł zaś w Anglii w 1949 roku⁵⁷. Wykładał filozofię, logikę, etykę i psychologię

“ Zob. W. Piotrowski. Jw.. s. 493.

¹⁶ Z. Martyniak, Ihtodohgiczn• podstawy..., a. SI.

⁵⁷ Notkę biograficzna opracowano na podstawie: Twórcy naukowych nnrfąnw oww . a. 335 I 336.

33