76078 P1020943 (3)

\Jeremy Rijkl,,

■igericję postępu robót (WPA), która miała za zadanie krótkookresowi stymulację sity nabywczej za pomocą t/.w. lekkich projektów — (_ai rząd Kooseveltu określa! tanie i łatwe do szybkiego uruchomieni! roboty publiczne, wymagające dużego nakładu pracy ludzkiej. Cały pomysł polegał na tym, żeby użyć więcej siły roboczej aniżeli materiałów i maszyn, i jak najszybciej dać wypłatę jak największe, liczbie robotników. Kładac nacisk na zatrudnienie niewykwalifiko. wanych i nisko kwaliłikowanych robotników oraz celowo pomniej. szając znaczenie wydatków na środki trwałe, Biały Dom tnia| nadzieje, ze pieniądze trafią bezpośrednio do rąk tej grupy ludzi, którzy natychmiast je wydadzą i w ten sposób rozwinie się rynek wewnętrzny⁴¹¹. Harry Hopkins, który kierował programem WPA dla Roosevelta, przekonująco argumentował, że głównym priorytetem rządu było zwiększenie dochodu narodowego, tak by biedna i po. zbawiona perspektyw jedna trzecia ludności amerykańskiej mogła zostać konsumentami i brać udział w życiu gospodarczym. Dla Hopkinsa i pozostałych ekspertów Rooseve!ta nie ulegało wątpliwości, że główną przyczyną depresji było nienadążanie dochodów konsumentów za podażą dóbr na rynku^{1 2}. Zadaniem rządu było zapewnienie miejsc pracy, dochodów i siły nabywczej zdolnych do uruchomienia silników gospodarki.

Oprócz programu agencji WPA administracja Roosevelta rozpoczęła realizację zagospodarowania dorzecza rzeki Tennessee (agencja Tennessee Valley Authority), zbudowała zapory wodne Bouldet i Grand Coulee oraz inne elektrownie po to, by dać jak najwięcej zatrudnienia i dostarczać tanią energię elektryczną ludności i zakładom przemysłowym na prowincji. W 1935 r. powołano narodowi agencję do spraw młodzieży, która miała się zająć szkoleniem i zatrudnieniem młodych Amerykanów. Zajęto się również bezrobotnymi artystami, dla których powołano federalne programy pomocy. Powstała federalna agencja do spraw mieszkań oraz towarzystwo kredytowe właścicieli domów, które przyczyniły się do ożywienii budownictwa mieszkaniowego i pomagały właścicielom domów dotkniętym finansowo przez kryzys. Wreszcie uchwalono w 1933 r ustawę o pomocy dla rolnictwa oraz w 1936 r. ustawę o ochronie

Konne pracy_

ziemi uprawnej, które miały pomóc farmerom w wydostaniu się ł zaparci.

Pomoc ludziom starym i stymulacja wydatków konsumpcyjnych były celem ustawy o opiece społecznej / roku 1935. Wprowadzono świadczenia dla bezrobotnych, aby ulżyć im w czasie, gdy byli pozbawieni pracy. Administracja Roosevelta doprowadziła również do uchwalenia ustawy o warunkach sprawiedliwego zatrudnienia, gwarantującej minimalne stawki płac oraz ustawy o stosunkach pracy, która ułatwiała robotnikom organizowanie związków zawodowych. Uważano, że silny ruch związkowy będzie bardziej skuteczny w negocjowaniu lepszych płac i przyczyni się do powiększenia siły nabywczej konsumentów, która będzie „smarem" dla gospodarki.

Administracja okresu „nowego ładu" próbowała również manipulować siła nabywcza poprzez politykę podatkowa. Niektórzy ekonomiści, np. Marriner Eccles, walczyli o taka politykę podatkowa, która będzie stymulować gospodarkę dzięki obniżce podatków od konsumpcji - stanowiły one prawie 60% federalnych dochodów podatkowych - oraz podwyżce podatków od dochodów, darowizn, korporacyjnych zysków i nieruchomości. Pomysł polegał na tym, żeby zabrać pieniądze zamożnym, którzy są skłonni do „nadmiernych" oszczędności, a dać więcej pieniędzy klasie średniej, robotnikom i biedocie, którzy na pewno zaraz je wydadzą przyczyniając się do wzrostu obrotów i ożywienia gospodarki⁵¹.

Polityka nowego ładu odniosła sukces w najlepszym razie tylko częściowy. W 1940 r. bezrobocie w kraju nadal tkwiło uparcie na poziomie prawie 15% i choć było znacznie niższe niż w 1933 r., gdy sięgało 24,9%, to jednak gospodarka wciąż znajdowała się w depresji⁵². Liczne programy reform prezydenta Roosevelta ugruntowały nową rolę rządu federalnego, który od tamtej pory ani myśli wycofać się i stale odgrywa kluczową rolę w regulowaniu gospodarki narodowej usiłując zapewnić odpowiedni poziom zatrudnienia i dochodów, tak by nie słabła działalność gospodarcza.

Pomimo wielu nowych programów rządowych przeforsowanych w latach 30. w Stanach Zjednoczonych i innych krajach, słabości

⁵¹    Hunnicutt, di. cyt. s. 206.

⁵²    Frederick R. Strobel, Upward Dreatns, Downward Mobility: The Economic Decline of the American Middle Class, Lanham, MD: Rowman and Littlefield Publishers, 1993 s. 23.

51

1

   Harry Hopkins, They'd Rather Work, „Collier's" 16.11.1935 s. 8.

2

   Congressionat Digest, 7/1938 s. 29. Cyt. wg Hunnicutt, Az. cyt. s. 201.