P1020942 (3)

Jeremy Rijkin

|Hp—■-

Proiekt Blacka przeszedł niezwłocznie do izby reprezentantów, _a William P. Connery, Jr. ze stanu Massachusetts, przewodniczący komisji jjptf przewidywał szybkie jego uchwalenie. Projekt został przyjęty przez komisje z rekomendacją jego uchwalenia przez izbę. Uchwalenie wydawało się pewne. Większość Amerykanów sądziła, ze będą pierwszym na świecie krajem, który przejdzie na 30-godzinny tydzień pracy. Podniecenie w całym kraju nie miało trwać długo Prezydent Roosevelt popierany przez czołowych biznesmenów szybko postawił wniosek o uchylenie projektu ustawy. Choć jego admini. stracja przyznawała, że redukcja czasu pracy przysporzy miejsc pracy w krótkim czasie i zwiększy siłę nabywczą, to Roosevelt niepokoił się, że na dłuższą metę będzie to miało skutki ujemne, spowalniając wzrost gospodarczy i osłabiając zdolność Stanów do skutecznego konkurowania z zagranicą. Koła biznesu, choć popierały dobrowolne krótkookresowe strategie redukcji czasu pracy, były przeciwne ustawie federalnej, która by zinstytucjonalizowała 30-godzinny tydzień roboczy i uczyniła zeń trwałą cechę amerykańskiej gospodarki.

Roosevelt przekonał komisję regulaminową izby, aby zdjąć z po-rządku obrad projekt Blacka-Connery'ego i w zamian za to zaproponował ustawę o narodowej rekonstrukcji przemysłu (NIRA), która dawała rządowi prawo ustalania czasu pracy w kluczowych gałęziach. Kongres i związki zawodowe skapitulowały głównie dlatego, a ustawa ta gwarantowała klasie pracującej prawa do zrzeszania się i zbiorowego negocjowania warunków pracy z zarządem, których związkowcy od dawna domagali się od władz federalnych. Krótko mówiąc, żądanie skrócenia czasu pracy zostało poświęcone na rzecz prawa pracowników do pełnej ochrony ze strony rządu federalnego w swoich inicjatywach organizowania stanowiska pracy.

Później Roosevelt wyraził żal, że nie poparł projektu ustaw) Blacka-Connery'ego⁴⁵. Przemawiając w 1937 r. na specjalnej sesji kongresu dla rozpatrzenia pogarszającej się sytuacji na rynku pracy, postawił pytanie, które i dziś jest tak samo aktualne i ważne, jak było ponad pół wieku temu. „Co zyska ostatecznie kraj, jeśli zachęcimy ludzi biznesu do tego, by zwiększyli zdolność produkcyjny amerykańskiego przemysłu, skoro nie widzimy, żeby dochód ludności

| „Labor" 8.10.1935. Cyt. wg Foner Roedinger, s. 252-253.

pracującej zwiększał się tworząc rynek wchłaniający przyrost produkcji"⁴⁶.

Gdy krucjata „dobrej nowiny o konsumpcji" Ugrzęzła wskutek załamania się kredytów konsumpcyjnych, a ruch „dzielenia się pracą" zablokowała inercja kongresu, kraj wreszcie zwrócił się do rządu federalnego, by wspomógł chorą gospodarkę. Pomoc przyszła w postaci polityki „nowego ładu" oraz nowego podejścia do rozwiązywania podwójnego problemu Ameryki: szerzącego się bezrobocia technologicznego i niedostatecznego popytu konsumpcyjnego.

Nowy ład

Kilka miesięcy po swoim wyborze, prezydent Franklin Delano Roosevelt podpisał pierwszy z pakietów legislacyjnych mających na celu powrót Ameryki do pracy. Ustawa o narodowej rekonstrukcji przemysłu (NIRA) z roku 1933 zobowiązywała kraj do zatrudnienia milionów bezrobotnych w ramach programu szeroko zakrojonych robót publicznych. Prezentując Amerykanom nowy program Roosevelt jasno stwierdził, że „jego naczelnym celem jest jak najszybsze utworzenie miejsc pracy". Administracja okresu nowego ładu uważała się za pracodawcę ostatniej instancji albo coś w rodzaju zapasowego rozrusznika, zdolnego do zmobilizowania osłabionej gospodarki. Roosevelt akcentował nową rolę rządu mówiąc, że „celem jego [...] jest odbudowa bogactwa rynku krajowego przez podźwignięcie z upadku jego ogromnej zdolności do konsumowania [...] Zdławiony popyt ludności jest bardzo duży i jeśli uda się uwolnić go na szerokim froncie, nie trzeba będzie obawiać się opóźnienia poprawy koniunktury"⁴⁷.

W ramach programu NIRA powstała administracja robót publicznych, która w latach 1933-34 znalazła zatrudnienie dla ponad 4 milionów bezrobotnych⁴⁸. W 1935 r. prezydent rozpoczął jeszcze bardziej ambitny program tworzenia nowych miejsc pracy, powołując

Congressional Record, 75th Congress, 2^nd Session, vol. 82, cz. 1 s. 6.

⁴⁷    S. I. Rosenman, The Public Papers and Address of Franklin D. Roosmelł, voI. 2, The Year of Crisis, 1933, New York, 1938 s. 202, 255.

⁴⁸    F. A. Walker, The Civil Works Administration, New York, 1979 s. 31, 39.

48