78373 na dz z pol090

182

Oddziaływania tego kręgu kulturowego na obecne ziemie polskie miały miejsce w XIII-XII w. p.n.e.

Tzw. znaleziska scytyjskie

Do grupy tej na obecnych ziemiach polskich należą militaria oraz części uprzęży końskiej. Wśród militariów na wyróżnienie zasługują zwłaszcza charakterystyczne trójgraniaste i trójskrzydlate grociki brązowe, sztylety oraz żelazne czekany. Na obecnych ziemiach polskich odkryto, jak do tej pory, szereg grocików scytyjskich. Na obszarach Śląska i południowej Wielkopolski wystąpiły one przede wszystkim w osiedlach obronnych (po kilkadziesiąt sztuk znamy z osiedli w Strzegomiu koło Wałbrzycha i w Widnie woj. zielonogórskie - ryc. 64). Warto, jak sądzę podkreślić, iż wszystkie osiedla z grodkami wykazują ślady napadu i zniszczenia, a najbardziej klasycznym przykładem jest tu wspomniana uprzednio Widna,, gdzie prócz szkieletów tragicznie zmarłych mieszkańców oraz ukrytych w momencie napadu dwóch skarbów odkryto żelazny czekan typu scytyjskiego.

Do najbardziej kontrowersyjnych znalezisk typu scytyjskiego z obszarów obecnych ziem polskich zaliczyć możemy zespół z Witaszkowa. zawierający w swoim składzie sztylet scytyjski w złotej pochwie, złotą rybę -emblemat tarczy, tarczowatą ozdobę prawdopodobnie skórzanego pancerza, pleciony łańcuch, osełki w złotej oprawie, część naszyjnika z amuletem (ryc. 67).

Znalezisko to interpretowane jest jako łup. W literaturze wysuwane są przypuszczenia, iż obecność militariów tzw. scytyjskich, także licznie występujących w osiedlach obronnych grocików strzał, może świadczyć zarówno o ich imporcie w dorzecze Odry i Wisły, jak i o zbrojnym najeździe watach scytyjskich.

Nie rozstrzygając tych kwestii chciałbym wskazać na inne grupy zabytków świadczących o oddziaływaniach tzw. scytyjskich na obecne obszary Polski. Są to zarówno znaleziska części uprzęży końskiej jak i zausznice brązowe.

Analiza dostępnego materiału „scytyjskiego” z terenów dorzecza Odry i Wisły świadczy o znacznej czasowej rozpiętości ich występowania. Nie zezwala to, jak słusznie podkreślono w literaturze, na przyjęcie tezy o podejmowaniu przez Scytów kilkakrotnie wielkich wypraw na obecne ziemie polskie. Zdecydowana większość militariów, podobnie jak omówiony wyżej zespól z Witaszkowa (ryc. 65), pozwala przyjąć przybliżoną datę inwazji scytyjskiej na VI/V wiek p.n.e.

Kultura Gava

Na ślady osadnictwa twórców tej kultury, powstałej w okresie C epoki brązu nad środkowym Dunajem natrafiono w okolicach Krakowa, a dokładniej w Nowej Hucie. Charakterystyczną formą ceramiki były wielkie naczynia dwustożkowate o wysmukłej szyi i szerokim, wywiniętym kołnierzu ozdobione na całej swojej powierzchni ornamentem żłobków szerokich i wąskich w układzie strefowym (ryc. 66).

Kultura ceramiki kreskowanej

Na ślady wymienionej kultury natrafiono w okolicach Białegostoku, Elbląga i Suwałk. Cechą charakterystyczną tej kultury, powstałej około połowy V wieku p.n.e. w prawym dorzeczu górnego Dniepru, górnym dorzeczu Niemna i w lewym dorzeczu Dźwiny, była ceramika o powierzchniach pokrytych różnokierunkowym ornamentem głębokich kresek (ryc. 67).

Kultura miłogradzka

Na ślady tej kultury powstałej na Polesiu, w dorzeczu Prypeci w VI -III stulecia p.n.e.. natrafiono w okolicach Białegostoku i na terenie Puszczy Białowieskiej. Były to najprawdopodobniej pozostałości osady twórców tej kultury, o czym zdają się świadczyć fragmenty polepy. Na obecnych ziemiach polskich odkryto także fragmenty czterech naczyń typowych dla tej kultury, a więc o jajowatym kształcie i zaokrąglonym dnie, zdobionych rzędami dołków* lub guzków pod krawędzią.

Kultura celtycka (lateńska)

Ślady kultury celtyckiej na obecnych ziemiach polskich występują na Śląsku (środkowym i południowej części Górnego) i w okolicach Krakowa. Badania archeologiczne wskazują wyraźnie, iż w okresie wielkiej ekspansji Celtów na teren Europy środkowej dotarli oni także na obszary Śląska środkowego. Odkryte w trakcie badań materiały źródłowe wykazują dosyć bliskie powiązania z terenem Czech. W związku z tym w literaturze pojawiły się opinie, iż także południowo-zachodnie obszary dzisiejszych ziem polskich zostały skolonizowane przez odłam plemienia Bojów zamieszkują-