79140 NoB9

260 TABLICE POGLĄDOWE

b) pytanie chrystologiczne (kim jest Jezus z Nazaretu?) i soteriologiczne (czy rzeczywiście nas zbawił?).

Perspektyw, w ramach których należało szukać odpowiedzi na te pytania, dostarcza:

a)    Pismo Święte, które wyznacza ostrą linię podziału między Stwórcą a Stworzeniem (do której strony należą Chrystus i Duch?)

b)    środowisko religijne i filozoficzne, wobec którego należało unikać zarówno greckiego neoplatońskiego emanatyzmu, jak i pogańskiego politeizmu, ale także judaistycznej postaci monoteizmu.

Próby rozwiązań

Rozwiązanie greckie	Rozwiązanie judaistyczne	Rozwiązanie Kościoła
tlo: politeizm nauka: subordynacjanizm	tlo: monoteizm nauka: monarchianizm (Paweł z Samosaty, Sabeliusz)	teologia trynitarna nauka: Trójjeden (Nicea, Konstantynopol 1)
zgodnie z tym do strony STWÓRCY należą:
Bóg (Ojciec)	Bóg (Ojciec) Chrystus i Duch są: mocą Boga (dynamis) formami przejawiania się Boga (modi[ stąd modalizm)	BÓG OJCIEC SYN DUCH
do strony STWORZEŃ należą wobec tego
Chrystus i Pneuma jako istoty pośrednie

ROZWÓJ TEOLOGII TRYNITARNEJ W KOŚCIELE

STAROŻYTNYM

(do rozdz. 4.1.-4.5.)

Teologia przednicejska

Protagonlicl	Wkład	Ni»bszpłoczeri«twa
apologeci	rozróżnienie (Janowego i stoickiego) Logosu Xóyoę EuStÓKperoę, rapocpopucóę	subordynacjanizm
Ireneusz z Lyonu	próba ujęcia z punktu widzenia ekonomii zbawienia, przeciwko gnozie	chwiejna postawa z powodu braku teologii immanencji
Antiocheńczyk	akcentowanie Jezusa historycznego	monarchianizm
Aleksandryjczyk	akcentowanie boskości Jezusa	immanentyzm
Tertulian	próba powiązania teologii ekonomicznej i immanentnej („unum, non unus") terminologiczne przygotowanie formuły nicejskiej: „tres personae unius Trinitatis"	wahanie się między subordynacjanizmem a monarchianizmem
Nowacjan	podstawą jedności jest prostota Boga; różnica: Ojciec nie zrodzony. Syn zrodzony	subordynacjanizm
Orygenes	model relacji miłości zastosowany do Trójcy po raz pierwszy Duch Święty włączony do spekulacji	subordynacjanizm
ogłoszenie Urzędu Nauczycielskiego	akcentowanie równości co do istoty przy wewnętrznej różnicy Ojca, Syna i Ducha