79396 P1080089 resize

34 JANINA BUKOWtK A*OBDIGO W A

rtm don nos gencrallj escceed 400—600 motres, and usunlly tho loUlomtnU ire situstcd noc fsrtber than 150 mcters frora thc rivers. The dlstribution of sottle-nrnts la idatka to the differcntiatcd hipsomctry of thc aren is as foliowi: lew frctjuentlr settM werc thc kwest lying areas. less than 170 m abovc sea level, near the Odra Rlfcr. In areas bctwcen 170—200 m nbovc sca level there were aaJy 19% scttlemonts; In the areas bctwcen the 200—250 m above sca l»vi| were sltoated about 50% of all scttlemcnss. A largo number of settlcmcnts was situated iho in areas lying bctwcen 250—300 m above sca lcvel. At over 300 ra above sca level ooly 5% of all settlemcnts werc located.

la thc furiher part of the present paper thc author has characterlsed •etttemcfltt la detali as regards thoir topography, slzo and typos of buildłngs. The majority of settlcmcnts werc located on smaller or larger fiat plateaus. Very frcqcenUy the scttlcroenU werc founded on high bankę of the rlvers or on the alopaa of forested terraces. Infreąuent werc settlement* on Iowor lying terraces.

U moh thet „vaUey“ settlenenta werc short-lasting. by contrast wlth the „upjand" settlcmcnts wMch seem to hav# becn morę permanent, often wlth thlcfc culturc layer. much larger In slse and wlth a conaldorablo and uarled poe-aaiooi ine?u^«og a large number of typical objects. To thc latter can be assi-gned the settlement at Pietrowice Wielkie, Iwo aettlomonU at Rncibórz-Ocice and Studzienna, two ictUements at Raków, the sotUomcnt at Wojnowico, Baborów and two aettlements at Polska Cerekiew. All theso eettlemcnts cxhiblł far reaefaiag słmUarities as regards their situation agalnst the backgrouad of physśograpbic condiUons. As regards the dlstribution of buildings, vcry littie can be saki aa to how far was this layout planncd. On sites investigatod morę tboroughly. the dlstribution of objects tends to be chaotic. This nujr. howerer. ba a result of subseąuent redistribution of houses and farmsteads during the period of btbmbiting the scttlcmcnt, and a lack of any better basie for datlng pceeents the complezes of houses whlch werc slmultaneously existłng to be distinguished. The formo of houses arc higłily differentiated. Huta dug In the eartb predominated: the use asslgnod to sorne of them is diffloult to cstablish.

The fact of scttlcmcnt having been morę dense in that part than In othar parts of Upper Silesia shows the basie tendcncy of the Funnel Bcaker culture popula:icn of the Southern group to settle most facourable areas. The arce* nader itisnwriim seemed partłcularly sultahle for agrieulture and cattle brecdlng.

Translated by Tadeusz Rpbotcski

with the typc of economy Is the dlvcrsity of settlement formo oxpressed in thc dl we duration of particular settlcmcnts. and also ln tho dlstribution of Ulhiai nu in Tarious topographlc conditions. and the dlversity of settlement layout.

ANNA N1ESIOLOWSKA-WĘDZKA

ZE STUDIÓW NAD PROCESEM KSZTAŁTOWANIA SIĘ GRODÓW KULTURY ŁUŻYCKIEJ)

Zagadnieniu osadnicze

Zagadnienie początków istnienia grodów kultury łużyckiej jest tematem licznych dyskusji i rozpraw^{1 2 3 4}. Badania ostatnich lat skłaniają coraz większą liczbę badaczy do szukania ich genezy w zmianach ekonomiczno-społecznych zachodzących u ludności kultury łużyckiej*, nie zamykających się zresztą w jej granicach, lecz mających znacznie szerszy zasięg*. Na obecnym etapie badań ujęcie tego rodzaju wydaje się najsłuszniejsze. Mieści bowiem w sobie całą złożoność i różnorodność procesów związanych z powstawaniem grodów. Szerzej zresztą zagadnieniem tym zajmiemy się w przygotowywanej odrębnej rozprawie*. Natomiast w niniejszym artykule pragnęlibyśmy omówić jedynie pewne aspekty związane z kształtowaniem się grodów, a mianowicie warunki

1

Wymienimy tu dla przykładu: W. Henie!, Wiąp do stadiów nad osadnictwem Wielkopolski icczcsnohistoryczncj. Poznań IMS, s. 29—47; K. Tackę n-berg, Die Burgen der Lausitzer Kultur. „Praehist. Zeitschr.". t- M—M: IMS— 1950, z. 2, s. 18—32; T. Malinowski. Grodzisko kultury łużyckiej to Wielko-polsee, „Fontes ArchaeoL Posn.", t. 5: 1955, s. Si—38; W. Coblenz, Brmerkuupen ar Punktion der Lausitzer Burgen Sachsem, fw:] Mauera archaeologtca loeepke KostrsowskL.. obiatę, Poznań 1963, a. 193—300; H. ŁowmlaAikl, Początki Polaki, t. 1, Warszawa 1963, s. 92. 93; A. Gałuszka. Die Frnge non Cenese nad Punktion der BurgwdUe der Lausitzer Kultur in Niederscklesien, _Arbełt»- und Forschungtberlchte zur sachsłsche Bodendenkmalpflege”, t 11—12: 1983. a. 511—517.

2

*    B. Gcdtga, Plemiona kultury łużyckiej to epoce brązu na Śląsku środkowym, Wrocław 1967, s. 241, 242; Z. A. Rajcwiki, U ber bcfestigte Siedlungen der Lausitzer Kultur aus Hallstatt Periodu Im Ge Met Polem, „Ar bel U- und Foraehungsbericlite.,.", t. 11—12: 1963, a. 506; Gałuszka, op. ciL. s. 514, 1 Inni.

3

•    Z. Bukowski, Uwagi o problematyce badań osadnictwa kultury łużyckiej, |w:] Studia t dziejów osadnictwa, L 5, Wrocław. 1967, s. 94.

4

A. Niesiołowska-Wędska. Początki i rozwój grodów kultury łużyckiej (w przygotowaniu).