79463 P1680555

temporalny akcentowano bardzo silnie w art. 68 Konstytucji Kwietniowej którym nawet stanowiono, że nikt nie może być karany za czyn niezabronicL "przed jego popełnieniem" (podkr. L.K.). Intencja autorów była tu wyra^j choć samo sformułowanie niedostatecznie ścisłe, gdyż w istocie chodzi o zakaz obowiązujący w czasie popełnienia czynu zabronionego¹². Jak już wskazywać art. 1 § 1 k.k. jest obecnie w pełni zgodny z konstytucyjną zasadą crimen sine lege anteriori.

II. Z brzmienia art. 42 ust. 1 Konstytucji wynika, że w przepisie tym statuowana jest również zasada nulla poena sine lege. Skoro bowiem czyn musi być zabroniony pod groźbą kary przez ustawę, to również kara - tak jak czyn - powinna być określona przez ustawę.

Z tej konstytucyjnej zasady wynikają dwa istotne ograniczenia.

Po pierwsze - kara może być stosowana tylko za popełnienie czynu zabronionego, stosowanie kary bez popełnienia czynu jest niedopuszczalne. Tym samym Konstytucja nie zezwala na stosowanie kar traktowanych jako środki predeliktualne.

Po drugie - za popełnienie przestępstwa stosowana być może tylko kara przewidziana w ustawie.

W odniesieniu do ustawowego katalogu kar przepisy konstytucyjne uznać trzeba za przedmiotowo raczej ograniczone, nawiązujące treścią do art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i art. 7 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych. Wyraźnie Konstytucja jedynie zakazuje wprowadzenia kar cielesnych oraz "okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego karania" (art. 40). Nie zdecydowano się na wprowadzenie zakazu stosowania kary śmierci, choć też w żadnym przepisie Konstytucji nie wskazano na jej dopuszczalność. Decyzję w tej doniosłej kwestii pozostawiano wyraźnie legislatorowi, który dokonuje kodyfikacji karnej. W ramach tej regulacji konstytucyjnej legislator kary śmierci nie wprowadził. Jak wskazano w uzasadnieniu projektu kk., kierowano się tu założeniem, że kara ta nie da się pogodzić z zasadą godności człowieka i współczesnym systemem wartości. Powołano się nadto na ustalenia empiryczne świadczące o tym, że utrzymywanie kary śmierci nie wpływa na stan zagrożenia przestępczością. Legislator miał też zapewne na względzie normę art. 38 Konstytucji, zgodnie z którą "Rzeczpospolita Polska zapewnia każdemu człowiekowi prawną ochronę życia", a także normę art. 30 Konstytucji, zapewniającą poszanowanie i ochronę "przyrodzonej i niezbywalnej godności człowieka". Rezygnując z kary śmierci, legislator zapewnił zgodność przepisów nowego kodeksu karnego z Protokołem nr 6 do Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Przyjęty on został pfi® przygniatającą większość państw Rady Europy i wszystkie państwa należąc* do Unii Europejskiej.

Zawarta w art. 40 Konstytucji generalna klauzula o zakazie poddawani* kogokolwiek "torturom" oraz o zakazie "okrutnego, nieludzkiego lub poniżaj*

¹² Podobny błąd zawarty był w propozycji przedstawionej w cyt. artykule K. Buchały Kubickiego, jw.