wody podziemnej podwyższane jest w strefie zasilania. Problematyczne są natomiast efekty podwyższania zwierciadła wody podziemnej w strefie drenażu.
Pod pojęciem zmian naturalnych własności wody rozumie się wszystkie czynniki powodujące niekorzystne przekształcenia głównych (pierwotnych) właściwości fizycznych, chemicznych i bakteriologicznych. Zmiany te następują w wyniku zanieczyszczenia ściekami wód powierzchniowych i podziemnych. Skażenie tych wód spowodowane jest też imisjami, jak i oddziaływaniem zrzutów ciepłej wody.
Zagadnienie negatywnego wpływu budownictwa na jakość wód powierzchniowych i podziemnych należy rozpatrywać kompleksowo, w odniesieniu do całej zlewni (powierzchniowej i podziemnej). Ponieważ takie całościowe ujęcie jest na obecnym etapie rozpoznania geologicznego trudne do przeprowadzenia, dlatego też rozpatrzone zostanie ono odrębnie dla wód powierzchniowych i wód podziemnych.
15.4.1. Zmiana jakości wód powierzchniowych
Przyjmuje się, że lokalizację wszystkich obiektów w obrębie zlewni należy uzależniać od stopnia ich szkodliwego wpływu na środowisko. 1 tak uważa się, że najbardziej niekorzystna jest lokalizacja obiektów uciążliwych w górnych częściach zlewni. Grozi to bowiem zanieczyszczeniem wód powierzchniowych na obszarze niżej leżącej części zlewni. Usytuowanie takich obiektów na obszarach w dolnej części zlewni gwarantuje zachowanie czystości wody w środkowej i górnej części zlewni. Należy jednak w tym przypadku zdawać sobie sprawę, że takie podejście ma poważne uwarunkowania. Po pierwsze - zanieczyszczone wody z danej zlewni niższego rzędu, dochodzące do cieku zlewni rzędu wyższego powodować będą w nim skoncentrowanie zanieczyszczeń. Po drugie - skoncentrowanie zanieczyszczeń w głównej rzece, powoduje dopływ ich do odbiornika, którym jest basen morski, wywołując groźne zanieczyszczenie takiego akwenu. Dlatego też zawsze należy dbać
0 to, aby do wód powierzchniowych doprowadzane były tylko ścieki oczyszczone w oczyszczalniach do stopnia oczyszczenia wymaganego dla danego odbiornika.
15.4.2. Zmiana jakości wód podziemnych
Podobnie jak w przypadku wód powierzchniowych, tak i w odniesieniu do wód podziemnych powinna obowiązywać zasada, że obiekty uciążliwe nie powinny być lokalizowane w strefie naturalnego zasilania wód podziemnych. Grozić to bowiem może nieodwracalnym zanieczyszczeniem eksploatacyjnych zasobów wód podziemnych. Bardziej korzystne jest umiejscawianie takich obiektów w strefie drenażu wód podziemnych, jednak z bezwzględnym uwarunkowaniem, że prowadzone będzie efektywne oczyszczanie ścieków
1 emisji oraz odpowiednie wychładzanie wód wprowadzanych do gruntu. Wiadomo, że rekultywacja i uzdatnianie skażonych wód podziemnych są długotrwałe i bardzo kosztowne, a w wielu przypadkach niemożliwe, bo skażenia okazują się nieodwracalne w skali życia wielu pokoleń ludzkich.
i 82
Podstawowe wielkości meteorologiczne (radiacja, temperatura, wilgotność powietrza, opady, ciśnienie atmosferyczne i in.), których średni wieloletni reżim na danym obszarze wyznacza klimat, wpływają bezpośrednio i pośrednio na budowle i działalność budowlaną.
Wpływ bezpośredni klimatu na warunki budowlane, aczkolwiek bardzo ważny, leży poza zainteresowaniem geologii inżynierskiej i geotechniki i nie będzie tu poruszany. Geologia inżynierska i geotechnika interesują się natomiast wpływem pośrednim - czyli oddziaływaniem klimatu na podstawowe komponenty środowiska geologiczno-inżynierskiego (rzeźbę, grunty, wody podziemne, procesy geodynamiczne).
Inwestycje budowlane rzutują na zmianę szeregu elementów meteorologicznych. Daje się to stosunkowo łatwo zaobserwować w terenach zabudowanych oraz na obszarach bezpośrednio do nich przylegających. Efekt tych zmian jest wzmocniony przez różnorodny sposób eksploatacji obiektów budowlanych. Oddziaływanie terenów zurbanizowanych wykracza poza ramy miasta i obejmować może cały region. Ma to miejsce na przykład w odniesieniu do zmiany składu chemicznego powietrza, wywołanego wprowadzaniem do atmosfery emisji przemysłowych.
15.5.1. Wpływ klimatu na warunki geotechniczne
Nasłonecznienie (radiacja) na rzeźbę wyraźnego bezpośredniego wpływu nie ma. Jednak na stan gruntu może wpływać znacząco, powodując zmniejszenie ich wilgotności w warstwach przypowierzchniowych o miąższości do około 0,5 m. Długotrwałe nasłonecznienie powoduje obniżenie zwierciadła wody przypowierzchniowej i gruntowej, ale gdy jest pokrywa śnieżna, nasłonecznienie przyspiesza tajanie ze wszystkimi tego skutkami: rozmakanie gruntu spoistego, wzrost wilgotności gruntu niespoistego, pogorszenie warunków stateczności zboczy i niekiedy awarie konstrukcji oporowych (podtrzymujących tzw. uskok powierzchni terenu), procesy ablacji i niwacji.
Temperatura powietrza na rzeźbę bezpośrednio nie wpływa, ale jej gwałtowne zmiany (nawet nie sięgające w zakres temperatur ujemnych) przyspieszają proces wietrzenia i przez to sprzyjają złagodzeniu ukształtowania powierzchni terenu. Wpływ temperatury na gnmty, wody podziemne i procesy geodynamiczne jest częściowo podobny do wpływu nasłonecznienia (bezpośredniej radiacji), ale długotrwała wysoka temperatura powietrza może utrzymywać się całymi tygodniami i wtedy przyczynia się do znaczącego skurczu gruntów spoistych (awaryjne osiadania budowli posadowionych w strefie skurczu), do znaczącego obniżenia poziomu wód nie tylko przypowierzchniowych i gruntowych, ale i wgłębnych. Następujący w takim okresie ulewny deszcz wprowadza wodę wolną dość głęboko w szczeliny spękania skurczowego, co może w sposób istotny pogorszyć nośność podłoża budowli lub stateczność zbocza. Długotrwała ujemna temperatura (mróz) sprzyja powstawaniu wysadzin drogowych i wysadzaniu mrozowemu fundamentów posadowionych w strefie przemarzania (w Polsce ma ona miąższość 0,8 - 1,4 m p.p.t.). Zamarzanie wody w szczelinach skał litych i w szczelinach głazów, kamieni i ziaren żwiru wywołuje rozsadzanie tych bloków i ziaren (zamróz). Trzeba jednak zaznaczyć, że obecność pokrywy
183