80733 IMG65 (8)

PANGAJOS 276

którym Atena ukryła małego — Erich ton iosa. Została za to ukarana śmiercią.

Niekiedy dodawano do tych sióstr jeszcze czwartą, zwaną Fojnike.

P&ndrosos uchodziła za pierwszą kobietę, która umiała prząść. Oddawano jej cześć na Akropolu i podobno posiadała własne misteria, mb

Apd. BiN Ul 14.2 nP.ius. 12.6; 18.2;Ov.Met 11558 n.;Schol. in //. 1334- Foli VIII l03;Suidk.v.9o(v(r6Kł7pii|i|icna; Athcnngoras,Leg.pro Oristo I.

PANGAJOS (riayyaioę) - heros tracki, syn Aresa i Kritobule. Gdy niezamierzenie zgwałcił własną córkę, przebił się mieczem na górze, która na jego pamiątkę została nazwana Pangajon. mb

PS.-P1U. DeJhiv. III 2.

PANIDES (TIavf6r|ę) - król Chalkis na Eubei, brat króla Amfidamasa. W czasie igrzysk żałobnych obchodzonych na cześć Amfidamasa współzawodniczyli podobno Homer i Hezjod. Pan id es chciał przyznać nagrodę Hezjodowi uważając, że pieśni jego sławiące prace na roli są użyteczniejsze niż pieśni Homera mówiące tylko o walkach i wojnie. Publiczność jednak nie zgodziła się z jego oceną i nagroda dostała się Homerowi. Przyjęło się powszechnie nazywać sąd pozbawiony smaku „sądem Panidesa”. mb

Tzet. Prol ad Op. Hes. VI 15, p. 14 n.; Cert. Horn. et Hes. Ili 14.

PANKRATIS (IlayKpdTię) - córka Aloeusa i -*■ Ifirn ede i, a zatem siostra Aloadów (tab. 10). Razu pewnego, gdy odprawiała obrzędy kultu Dionizosa, została porwana wraz ze swą matką, podczas najazdu Traków osiadłych na wyspie Naksos (wówczas zwanej wyspą Okrągłą, Strongyle). którzy mieli zbyt mało kobiet. Dwaj główni dowódcy traccy, Sikelos i Hegetoros. walczyli z sobą o to, któremu ma przypaść Pankratis zadziwiająca niezwykłą urodą. Obaj wodzowie zginęli w tej walce, a Pankratis przypadła wtedy królowi Traków z Naksos, Agassamenosowi.

W jakiś czas potem Aloadzi przedsięwzięli wyprawę kamą przeciw Naksos, ale Pankratis zmarła krótko po uwolnieniu jej przez braci.

Wedle Parteniosa dwaj porywacze Pankratis zwali się Skellis i Kassamenos. mb

D.S. V 50 a: Pftith. 19.

PANOPEUS (riavoxeóę) — heros, eponim miasta we wschodniej Fokidzie, zwanego Panopeus. Przez ojca swego Fokosa należał do rodu — Ajakosa, a przez matkę, Asterię, do rodu Deukaliona, poprzez Ksutosa (tab. 8 i tab. 30). Miał brata bliźniaka -» Krisosa, do którego pałał bezlitosną nienawiścią. Mówiono, że obaj chłopcy bili się już w łonie matki. Panopeus towarzyszył Amfitrionowi w wyprawie przeciw Tafijczykom i przysięgał na Atenę i Aresa, że niczego nie sprzeniewierzy z łupów. Ale nie dotrzymał przysięgi i został ukarany za krzywoprzysięstwo w osobie swego syna -» Epejosa, który chociaż dzielny pięściarz, był kiepskim wojownikiem. Uczestniczył w wojnie trojańskiej i zbudował konia drewnianego.

Panopeus występuje w Ele kirze Sofoklesa (gdzie zwie się Fanoteusem); stał on po stronie Ajgistosa, podczas gdy Pylades, jego bratanek, był po stronie Orestesa. Tak to stara nienawiść między Panopeusem i Kri sosem przejawiała się nawet wśród ich potomków, mb

Paus. 1129.2 n.; Steph. Byi.s.v. Jlavóin); Tzct. in Lyc. 33;930 a;93% Apd. Bibi 114,7; Sc hol. in E. Or. 33; in //. II520; Plu. Thes. 20; PI. /on 531 a; ii. XXIII 665; Ov. Met. VIII 312; S. Bl 45 n.; 670 n.

PANTOOS (Fldv0ooę) - występuje w Iliadzie jako jeden ze starców trojańskich, towarzyszy Priama. Miał trzech synów, Hyperenora, Euforbosa i Polydamasa. Żoną jego była Frontis. Podawano, że Pantoos pochodził z Delf i poświęcił się kultowi Apollona. W czasie pierwszego zdobycia Troi (przez Heraklesa) Priam wysłał poselstwo po radę do wyroczni z Delf. Posłowie wracając przywiedli Pantoosa, ażeby pozostawać w stałym kontakcie z Delfami. Mówiono też, że wysłań* nikiem Priama był jeden z synów Antenom, który zakochał się w Pantoosie. kapłanie Apollona w Delfach, porwał go i siłą przywiódł do Troi. Priam chcąc powetować szkody Pantoosowi uczynił go kapłanem Apollona w Troi. Zginął on podczas zdobywania miasta, mb

IL III 146; XIV 450; XVI 808; XVII 40: Schol. in XII 211; 511; XV 522: Luc. Gaił. 17; Sen-, in Verg. Aen. II 318; Verg. A en. II 319; 430.

PARAJ BIOS (riapatpioę) - mieszkaniec okolic Bosforu w Tracji, niedaleko królestwa Fineusa. Jego ojciec dopuścił się świętokradztwa ścinając sosnę poświęconą hamadryadom, pomimo że błagały go, by oszczędził ich drzewo. Nimfy za karę skazały ojca i syna na nędzę. Ale Fineus pouczył go, jak przezwyciężyć to przekleństwo. Wyjawił mu, że należy wznieść ołtarz i złożyć na nim ofiary przebłagalne dla nimf. Tak też zrobił i przekleństwo przestało działać. Parajbios, pełen wdzięczności, pozostał jednym z najwierniejszych sług Fineusa. mb

A.R. 11456 n. i schol.

PARAŁOŚ (IlópaAoę) - heros ateński, który podobno wynalazł okręty wojenne. Na jego cześć trójrzę-dowiec rządowy Aten zwał się Parafia, mb

Schol. in D. VIII29; XXI570; Harpocrat. s.v.: Plin. VII57; XXV 101; Cic. Ven. IV 60. 135.

* PARKI - rzymskie boginie Przeznaczenia, utożsamiane z greckimi — mojrami, od których z czasem przejęły wszystkie ich atrybuty. Wydaje się, ze początkowo Parki były w rzymskiej religii demonami narodzin. Ten pierwotny charakter zatarł się jednak wcześnie na skutek identyfikacji ich z mojrami. Przedstawiano je jako prządki odmierzające dowolnie długość ludzkiego życia. Parki były, podobnie jak mojry, trzema siostrami: jedna z nich była obecna przy narodzinach, druga przy zawieraniu małżeństwa, trzecia przy śmierci. Trzy posągi na Forum przedstawiały trzy Parki, które zwano powszechnie trzema czarodziejkami (tria Fata, trzy „Przeznaczenia”), mh Gell. III 16. 10.

PARNASSOS (TIapvaooóę) - heros eponim góry Parnas, poświęconej Apollonowi. Uchodził za syna nimfy Kleodory i Posejdona. Znano też jego ojca „śmiertelnego”, a był nim Kleopompos. Pamassos był założycielem dawnej wyroczni w Pyto, którą następnie zawładnął Apollon. Pamassos wynalazł sztukę wieszczenia z lotu ptaków, mb

Paus. x 6. i.

PARRASJOS (Ilappdaioę) - heros arkadyjski, syn -» Lykaona lub też syn Zeusa, a ojciec Arkasa, eponima tego kraju. Przypisywano mu założenie miasta arkadyjskiego Parrasja.

PARTENOS

177

Plutarch podaje, że nimfa Fylonome, córka Nykti-mosa i Arkadii, miała z Aresem dwu bliźniaków, których porzuciła na górze Erymantos, ze strachu przed swym ojcem. Ale wilczyca wyżywiła dzieci, które następnie zabrał pasterz imieniem Tylifos. Tylifos nazwał chłopców Lykastos i Parrasjos i wychował ich jako własne dzieci. Później dwaj bliźniacy zawładnęli królestwem Arkadii. Paralelizm tej opowieści, pochodzącej bez wątpienia z późnej epoki, z opowieścią o Romulusie i Rcmusie jest widoczny, mb

Steph. Byz. s.v.; Serv. in Vcrg. Aen. XI31; Plu. Parali, min. XXXVI2. 378.

PARSONDES (FIapo(óvSnę) lub Parsondas - Pers, bohater szczególnej przygody. Dzielny wojownik i nieustraszony myśliwy, był ulubieńcem króla Medów, Artajosa. Kilkakrotnie prosił króla o przyznanie mu godności satrapy Babilonu w miejsce zniewieściałego Nanarosa. Ale Artajos zawsze mu odmawiał. Ostatecznie Nanaros, dowiedziawszy się o zamiarach Parsonde-sa, postanowił się zemścić. Wyznaczył nagrodę dla tego, kto mu go wyda. Raz, gdy Parsondes zabłądził w czasie polowania niedaleko Babilonu, natknął się na ludzi Nanarosa, którzy spoili go i namówili, by spędził noc wraz z nimi. a gdy Parsondes zasnął, związali go i wydali jego wrogowi. Ten zaś oddał go swym eunuchom, aby go ogolili i zmusili do życia w haremie w roli kobiety. Wkrótce Parsondes nauczył się grać na kitarze, tańczyć, przystrajać się i został jedną z żon satrapy. I przez siedem lat pędził takie życie. Pod koniec tego okresu udało się Parsondesowi przy pomocy jednego z eunuchów przesłać wiadomość do króla Artajosa, który uważał go już za zmarłego. Skoro król dowiedział się, że jego ulubieniec żyje, wysłał posła do Nanarosa z żądaniem uwolnienia Parsondesa. Nanaros odpowiedział, że nie wie, gdzie on się znajduje, ale gdy Artajos zagroził mu śmiercią, uwolnił go wreszcie. Parsondes tymczasem tak bardzo upodobnił się do kobiety, że wysłannik królewski z wielkim trudem rozpoznał go wśród stu pięćdziesięciu żon Nanarosa.

Gdy Parsondes powrócił na dwór Artajosa, zażądał zemsty, ponieważ-jak mówił - tylko nadzieja zemsty pozwoliła mu przetrwać tę długą i hańbiącą niewolę. Artajos przyrzekł ukarać Nanarosa, ale ten potrafił przekupić darami króla, który ostatecznie odmówił Parsondesowi zadośćuczynienia. .

Wówczas Parsondes opuścił dwór i na czele trzech tysięcy ludzi uciekł do Kadusyjczyków, gdzie przebywała jego siostra jako żona jednego z możnych tego kraju. Rozgorzała wojna. Parsondes dzięki swym zdolnościom odniósł zwycięstwo. Kadusyjczycy obrali go swym królem i od tego czasu nie ustawała wojna między Medami i Kadusyjczykami. Po śmierci Parsondesa jego następca, który mu przysiągł, że nigdy nie zawrze pokoju z nieprzyjacielem, prowadził tę samą politykę. I taki stan trwał, dopóki Cyrus nie wcielił Kadusyjczy-ków do swego państwa, mb

Nic. Dam. fragm. 10; D.S. II 33.

PARTENOPAJOS (IlapOmmaioę)-jeden z siedmiu wodzów, którzy wystąpili przeciw Tebom. Parte-nopajosa uważano niekiedy za Arkadyjczyka, a niekiedy za Aigejczyka. Wedle pierwszej wersji był synem

Atalanty; ale przekazy różnią się co do osoby ojca. Czasem uchodził za syna Mełeagra z nieprawego łoża, a czasem za prawowitego syna Melaniona. W wersji,

która czyni go Argcjczykicm, uważany był za brata Adrasta i jak on za syna Talaosa i Lysimache (tab. 26 i tab. 1).

Mówiono, że został porzucony w górach razem z Telefosem i że towarzyszył mu do Mysji, potem uczestniczył w wyprawie przeciw Ida sowi (opowieść podana jedynie przez Hygina). W Mysji poślubił nimfę Klyme-nc, z którą miał syna Tlesimenesa.

Imię jego (które nawiązuje do Parthenos „Dziewica”) przylgnęło do niego, wedle pierwszej wersji, z powodu długotrwałego dziewictwa jego matki. Natomiast w drugiej wersji imię swe zawdzięczał faktowi, że został w dzieciństwie porzucony na górze Partcnion.

Piękny i odważny Partcnopajos uczestniczył w wyprawie Siedmiu, wbrew radom swej matki, Atalanty, która przewidywała jego nagłą śmierć. W czasie igrzysk ustanowionych w Nemei dla uczczenia -* Archemoro-sa-Ofeltesazwyciężył wstrzelaniu z luku. Partenopajos został zabity u bram Teb przez Penklymcnosa, syna Posejdona, lub, wedle innych, przez Asfodikosa, lub też przez Amfidikosa. Wreszcie Stacjusz podejmuje tradycję, wedle której Dryas, wnuk Oriona, zranił śmiertelnie Partenopajosa.

Partenopajos miał syna Promachosa (lub Stratolaosa, bądź też -*■ Tlesimenesa), który uczestniczył w wyprawie -* Epigonów (synów wodzów poległych w wyprawie Siedmiu przeciw Tebom). mb

Schol. in S. OC1320 i S. ibid. 1320 n.; Apd BibL 1 9,13; ni 6.3 n.,9,2 n.; Paus. Ul 12,9; IX 18,6; E Ph. ISO i schol.; 1153 n.; Hyg. Fab. 70; 71; 99; 100;270; Serv. in Verg. Aen. VI480; A. Th. 534 n.;StaL Silv. II 6,40 n.; Theb. IV 246 n.; VI 5S6 n.; IX 831 n.

PARTENOPE (IIapi)evójni) - syrena, której grób pokazywano w Neapolu. Wraz ze swymi siostrami -* syrenami rzuciła się do morza; jej ciało wyrzuciły fale na wybrzeże neapolitańskie i tam wzniesiono jej pomnik.

Inna wersja opowieści podawała, że Partenope była piękną dziewczyną, pochodzącą z Frygii, która zakochała się w Metiochosie, ale nie chciała złamać dla niego ślubu czystości, który dawniej złożyła. Pragnąc ukarać samą siebie za tę namiętność, ścięła włosy i dobrowolnie udała się na wygnanie do Kampanii i tam poświęciła się służbie Dionizosa. Rozgniewana tym Afrodyta przemieniła ją w syrenę, mb

Steph. Byz. s.v. £eipi)vougoi i NeóxoXię; Eust. in Od. XII167. p. 1079; in D.P. 358; Lyc. 717 n. i Tzet. ad loc.; Serv. in Verg. Georg. IV 563.

PARTENOS (nap0evoę) - „Dziewica”, imię kilku heroin.

1.    Córka Stafylosa i Chrysotemis. Miała siostry -* Rojo i Molpadię.

Styfalos powierzył Molpadii i Partenos pieczę nad winem (świeżo poznanym przez ludzi). Obie dziewczyny zasnęły. Podczas ich snu świnie, które również były pod ich opieką, wtargnęły do piwnicy, gdzie znajdowało się wino, i rozbiły naczynie gliniane zawierające cały zapas. Dziewczęta przebudziwszy się ujrzały zniszczenie i obawiając się gniewu ojca, którego znały jako bezlitosnego, uciekły na wybrzeże i rzuciły się ze skały do morza. Apollon z życzliwości dla nich schwycił je w chwili upadku i przeniósł obie do miast na Chersonezie. Partenos znalazła się w Bubastos, gdzie oddawano jej cześć boską, a Molpadia w Kastabos, gdzie była czczona pod imieniem Hemitei.

2.    Bohaterka, która stała się konstelacją gwiezdną