82074 str4

i) Okolicznik skutku. Jako skutek rozumiemy stan lub zjawisko będąc! wynikiem funkcjonowania jakiegoś innego zjawiska, czynności lub stanu j jako przyczyny. Obok nie zamierzonych skutków jakiegoś wydarzenia istniej! też skutki będące wynikiem świadomego dążenia do zamierzonego celu. pj zrealizowaniu celu osiągnięty stan staje się skutkiem naszego działania]

(742)

Dor. 4

(743)

(744) '

(745)

(746)

"Wyrosła na podziw a zazdrość całej wsi (Zar. Grusze s. 951).

Uczył się na same piątki (Krzyw. Bunt — tamże).

Banny niedźwiedź, nim go dobito, obalił raz pięciu chłopów! z których dwóch poszarpał na śmierć (Witkiew. Utwory — tamże)!

U nas w wiosce znam wszystko ... wszystkiegom już syta, aż di znudzenia ... (Konop. Poezje — Dor. 2, s. 156).

Długa, do uprzykrzenia długa jest ta zima (Dygas. Now. VII —1 tamże 2, s. 156).

fpp

i#

#)

Zc

Jl

,v Okolic*

d*i©3^€

Z

j) Okolicznik warunku. Warunek jest to środek konieczny do zrealizol wania zamierzonego celu i do osiągnięcia właściwego skutku. Kie można warunki^, określać jako „przyczyny koniecznej”, gdyż za przyczynę można jakiekolwieł^^^ zjawisko uważać dopiero wtedy, gdy osiągnie właściwy skutek. Bez skutkij nie ma przyczyny. Warunek zatem to konieczne środki, które należy zasto^^^^ sować, jeśli się chce osiągnąć pożądany skutek.

(747)    Poseł nie może być pociągnięty do odpowiedzialności kamo-sądowel

ani aresztowany bez zgody Sejmu [...] (Konst. PĘL).    ■ Qt₀l

(748)    Żaden bez pracy nie dojdzie kołaczy (przysłowie).

(749)    TT razie nagłej potrzeby proszę dzwonić (potoczne).

Przykład ten świadczy, że pojęcie warunku można też rozciągnąć na sytua*]

cję lub stan będący wystarczającym motywem podjęcia odpowiedniej decyzji.

k) Okolicznik przyzwolenia. Przyzwolenie jest to stan środków niel wystarczający bądź do osiągnięcia zamierzonego celu, bądź do zapobieżenia skutkom niepożądanym. Stąd nie można przyzwolenia określać jako nie wy-j starczającej „przyczyny”. Skoro coś nie wystarcza do osiągnięcia skutku, skutku] tego nie będzie; a skoro nie będzie skutku, to mające go spowodować czynniki nie mogą „awansować” do tytułu „przyczyny”. Zatem przyzwolenie to stan środków nie wystarczający do osiągnięcia czegoś czy do zapobieżenia czemuś.

Stan ten niejako przyzwala na bieg wypadków niezgodny z zamierzonym,

i

laików nie i

1759)

(760)

1(761)

|(762)

(763)

Mimo telefonicznego alarmowania posterunków wozu nie odnalezionol (Żukr. Skąp. s. 54).

I w Paryżu nie zrobią z owsa ryżu (przysłowie).

[...] nawet brzęczenie owadów nie przerywało tej śmiertelnej, przesy-1 conej złowrogim blaskiem ciszy (Sienk. W pust. n, s. 173)J

1) Okolicznik niewspółmierności treści. Wprawdzie i okolicznik przy-1

Zwolenia dotyczy pewnego rodzaju niewspółmierności (wysokości środków w sto-_

sunku do możliwości osiągnięcia skutku), jednak przy przyzwoleniu idzie^^^J o określone środki, które się okazują niewystarczające. Zatem, uwzględniając

(750)

(751)

(752)

94