77039 SSA42121

Rozdział szósty

PROJEKTY SCENICZNE WE FRANCJI (PRZED 1890 R.)

W łaski Renesans wcześnie przeniknął do Francji pobudzając i tam, podobnie Jak w swej ojczyźnie, do wznawiania dramatu klasycznego, a co I za tym idzie, i do interesowania się nową sceną. Niewątpliwie z początku wysiłki te były dość nieporadne ł według wszelkiego prawdopodobieństwa szły Jedynie po linii wytyczonej w Rzymie 1 Ferrarze przez Serlia, Palladia 1 innych. Terencjusz francuski wydany w 1992 r. pokazuje teatr w znanym już nam stylu, z tą różnicą, że filary w głąbi nie są rozdzielone zasłonami i że aktorzy, którzy w danej chwili nie mówią, siedzą w tyle sceny. W 1981 r. J. C. Scaliger zanotował, ii sztuki grane we Francji I mają osobliwą konwencją, że „ci, którzy milczą, są uwaiani za nieobecnych".¹ Wkrótce potem musiały tam wkroczyć idee Serlia i bez wątpienia podjęto usiłowania, by iść za jego wzorem. Niestety bardzo mało wia- I domości dotyczących wczesnego okresu zachowało sią do naszych czasów. Należy zaznaczyć, że istniał tylko jeden teatr otwarty dla publiczności. Dzieje tego teatru są bardzo interesujące. Istnienie jego datuje sią od 4 grudnia 1402 r., kiedy Confrćrie de la Passion uzyskała pozwolenie „na wystawianie i odgrywanie wszelkich misteriów".- 17 listopada 1548 r. kompanii tej formalnie zakazano grać jakiekolwiek „myttłres sac ret”, ale zezwolono wykonywać „autres mysteres profanes”. Uzyskawszy w ten sposób prawo wystawiania sztuk świeckich Bractwo przerobiło na teatr wielką, długą i prostokątną salą w Hotel de Bourgogne, położonym na rogu Rue Mauconseil i Rue Franęaise. Do roku 1998 zespół grywał tam regularnie, a od 1608 r., kiedy awansowali zostawszy Comćdietu du Roi, teatr ten ponownie przeszedł w Ich ręce.

Właśnie działalność Comćdiena du Roi najbardziej nas obchodzi, gdyż choć zachowało się niewiele informacji dotyczących wczesnej historii inscenizacji we Francji, to wiele możliwości do badania metod późniejszych dostarcza nam Affmotre pour la Decoration des Piices qui se representent par les Comłdiens du Roy, entretenus de sa Mageste, innymi słowy szereg zapisków i szkiców dotyczących dekoracji i rekwizytów potrzebnych

S6. DEKORACJE DO PANDOST K W HOTEL DE BOUROOONB Z lewej strony znajduje su* morze 1 Świątynia w Delfach; głąb iceny zajmuje Pałac w Kplree; z prawej strony Jest wląslenle.

dla pewnej ilości sztuk wystawianych przez nich w latach 1633—1678. Wprawdzie data jest późna, ale początkowe rysunki są tak wyraźnie prymitywne, że możemy być pewni, iż przedstawiają one w swych zasadniczych elementach również i dekoracje z pierwszej ćwierci XVII w. Głównym artystą zatrudnionym tutaj był Laurent Mahelot i wartość omawianego dokumentu tkwi w fakcie, że zarówno komentarze, jak i szkice wskazują na niezwykłą praktyczność przechowywanych materiałów. Ogólny styl inscenizacji ukazuje nam coś zdecydowanie odmiennego od osiągnięć włoskich. Są niewątpliwie zapożyczenia z Serlia, ale w większości wypadków stosowane metody są całkowicie inne. Czasem znajdujemy scenę tout en pastoralle w Serliowskim satyrowym ujęciu, czasami dekoracje uliczne czy pałacowe przypominają nam nieodparcie jego scenerie tragiczne i komiczne, ale na ogół zastosowane tutaj pomysły odbiegają daleko od owej jedności, o którą walczyli teoretycy i praktycy Odrodzenia. Ogólnie biorąc, ten dćcor simultane lub „zwielokrotnioną scenerio” ♦ można określić jako ulokowanie na scenie tylu „miejsc”, ilu wymagała akcja dramatu. Musimy pamiętać, że mamy do czynienia z typem sztuki tak dalece „romantycznym”, iż lekceważy on jedność miejsca i wprowadza w poszczególnych scenach rozmaite miejscowości. Oczywiste¹

1

Multiple scenery — w angielskiej terminologii teatralnej odpowiednik dekoracji symultanicznej (przyp. red.).