83768 ScanImage037 (2)

79

78

79

78

Ryc. 27. Ozdoby Finów estońskich. (M. Schmiedehelm, 1959; M. Aun, 1978).

1 - szpila, 2,4,5 - zawieszki, 3 - szczypce

Ryc. 26. Zabytki z prowincji kurhanów wydłużonych. (V.V. Siedov, 1982). 1 - zapinka, 2, 3 - grzebienie, 4, 7, 9. 11, 16, 20 - nity, 15 - szczypce, 6 - szpila,

8, 10 - sprzeczki, 12, 13, 18, 24 - zawieszki. 14, 15, 17 - bransolety, 19 - pierścień

glinianych form, w których odlewano, metodą „na wosk tracony”, drobne przedmioty naszywane na ubrania, a więc spiralki, rozetki, kółeczka, tarczk-(ryc. 26, 4, 9), także większe - przede wszystkim zawieszki i szp^ (L.A. Gołubieva, 1984, s. 78 n). Z chwilą, gdy odlewnictwo brązu stało sj rzemiosłem wytwarzającym nie tylko na potrzeby własne lecz także na zb całą procedurę przejęli mężczyźni. Od tej pory obserwuje się znaczną cję form wytwarzanych przedmiotów, powielanie wzorów, zubożenie • ornamentyki. Tygielki i łyżki odlewnicze przestały być zdobione, odstąpi⁰® także od sygnowania ich znakiem właściwym dla osoby odlewającej przy ich pomocy.

Począwszy od VI w. Liwowie, Estończycy i Suomi znali także odkuwania drobnych przedmiotów brązowych, zdobienia ich rytami i m werowaniem (I.V. Daiga, 1960, s. 84). Brak własnych surowców rekom

sowała miedź przywożona znad Wołgi oraz przetop starych lub uszkodzonych przedmiotów (H. Saimo, 1953, s. 10 n).

W każdej zachódniofińskiej prowincji etnokuiturowej, obok form uniwersalnych wyrabiano ozdoby tylko dla niej typowe. Estończycy znani byli ² wytwarzania pięknych szpil brązowych z trójdzielną główką (ryc. 27, 1), t°^re z ich warsztatów trafiały do Liwów i na Półwysep Fiński (R. Snore, \ _ °’^s- ⁶⁹> 93, tabl. XIV, XV; M. Schmiedehelm, 1930, tabł. XXXIX, 3, 4, _w ,Mieszkańcy prowincji kurhanów' wydłużonych i sopek robili zawieszki sztateic dzwoneczków, buteleczek (ryc. 28, 1, 2; 29), płasko-wypukłe ^zPółu ^naS2y^v’^an*^{a na} °ózież (V.V. Siedov, 1974, s. 31-34). Finowie nora -^ySpU    odwzorowywali skandynawskie zapinki owalne, rów-

_{s 56n}‘^cnne i okrągłe, bransolety i pierścienie spiralne (E. Kivikoski, 1980, trójkąt ^Najbardziei P°P^ularne wyroby zachódniofińskich metalurgów, to ników^K^ trapezowate płaskie zawieszki, które przyczepiano do naszyj-p_r uh przyszpilano do ubrań (H. Moora, 1952, ryc. 72). ^8ajiizo^^PUSZCZa^ⁿ*^{e przcz cal}^ ^ ' ^w początkach VII w. nie istniała zor-^niczymi ^{303 Wym}*^{ana tow}arów między poszczególnymi terytoriami osad-agonalne spotkania w puszczy, indywidualne wędrówki z przed-ją_Cych / Poznaczonymi na wymianę, należały do przypadków nie pociąga-^{24 s}°óą utrzymywania trwałych kontaktów. Izolacji tworzących się