84174 skanuj0036 (8)

Do osadu dodajemy po kilka kropli 6M NaOH i 3% H2O2. Całość ogrzewamy, a gdy utlenienie zakończy się, odwirowujemy osad. Stanowią go Fe(OH)i i Mn0₂. Produktem utlenienia CrtOFTK jest dobrze rozpuszczalny Na₂Cr04. Odpowiednie reakcje, wraz z bilansami elektronowymi, podane zostały już wcześniej, więc tylko przypominamy:

T

2 FefOHb + H;Q? — 2 Fe(OH),

T

MnłOHb + IŁO, -» MnO, + 2 H,0 T

2 CrCOHb + 3 H,Q, + 4 HCT -> 2 Cr0₄²' + 8 H₂0

Osad FeCOHb i MnO-> wykorzystujemy głównie do wykrycia obecności manganu. Wykrycie jonów Fe^2ł, Fe³⁺ (i NH4⁴) przeprowadzamy na samym początku analizy systematycznej kationów. Łatwość utlenienia Fe² (0₂ rozpuszczony w roztworze lub inne dodawane utleniacze) i łatwość redukcji Fe³* (np.H₂S w roztworze zakwaszonym przy wytrącaniu 2 gr. kationów) zmuszają nas do tego.

Warto pamiętać, że jony Fe²¹ w środowisku obojętnym lub lekko kwaśnym, tworzą z jonami [Fe(CN)₆]⁵ niebieski osad tak zwanego błękitu Tumbulla. Zapisać to możemy tradycyjnie:

Fe"dFe"VCN).l2

błękit Tumbulla

3 Fe²¹ + 2 [Fc^ln(CN)<j]³" lub prościej, w postaci:

Fe²' + K" + [Fe‘"(CN)6]⁵‘

Źródłem jonów K‘ jest odczynnik strącający czyli K₃[Fe(CN)6]-

Jony Fe³⁺ (w podobnym zakresie pH) reagują z jonami [Fe(CN)₆]⁴' tworząc ciemnoniebieski osad tzw. błękitu pruskiego. Znowu mamy różne możliwości zapisania tej reakcji:

4 Fe³* + 3 [Fe"(CN)₆]⁴ Fe_J¹"lFe^ll(CN),1₁

błękit pruski

albo:

Fe^3t + K¹ + [Fe"(CN)₆]⁴‘ J2 KFe^l“rFc^ll(CNJ(.l

Dla ułatwienia zapamiętania zwróćmy uwagę na „dopełniające” stopnie utlenienia żelaza w obu osadach: jon Fe^2ł reaguje z kompleksem Fe(III), a jon Fe³⁺ z kompleksem Fe(II). Pozostałe kombinacje (o zgodnych stopniach utleniania Fe) nie dają tak charakterystycznych efektów barwnych.

Inną bardzo czułą reakcją jonów Fe³* jest tworzenie z jonami rodankowymi SCN' intensywnie czerwonych rozpuszczalnych kompleksów: od [FeSCN]²' aż do [Fe(SCN)₆]³". Reakcję tę przeprowadzamy w środowisku lekko zakwaszonym (rozc. HCl). Zmniejszamy w ten sposób stężenie jonów konkurujących z SCN o skompleksowanie Fe^J+ (są to m.in. CII3COO’, C₂0₄^2-, winiany, F , P0₄³ ). Obecność reduktorów (Fe³⁺ + e    —* Fe²*) lub silnych

utleniaczy (jon SCN’ jest reduktorem) też może przeszkodzić w wykonaniu tej reakcji.

Ogólną przestrogę dotyczącą możliwości „zgubienia” jonów Fe²⁺ możemy sformułować tak: pozytywny wynik reakcji z jonami SCN" (czyli obecność Fc³⁺) może pochodzić także od utlenionych jonów Fe²*. Dlatego nie należy pomijać próby z jonami [Fe(CN)₆]³' (w lekko zakwaszonym roztworze badanym), ani też odkładać jej wykonania na później, bo dajemy czas na przebieg niepożądanej reakcji Fe²* z rozpuszczonym 0₂.

Powróćmy teraz do drugiego składnika osadu czyli uwodnionego Mn&>. Aby potwierdzić obecność manganu, przeprowadzamy wspomnianą już

71