87586 strona (85)

2.8.8. Świetlne starzenie się skóry

Świetlne starzenie się skóry (ang. photoaging) można obserwować u ludzi pracujących na słońcu, jak wies'niacy i marynarze, dlatego jest nazywane skórą wieśniaczą lub marynarską, oraz u osób, które nadużyły kąpieli słonecznych lub kosmetycznych naświetlań UV. Zmiany te charakteryzuje zmniejszenie elastyczności skóry (liczne zmarszczki i pofałdowania). Utrata elastyczności jest spowodowana uszkodzeniem biosyntezy włókien elastycznych, jednocześnie odkłada się patologiczna substancja barwiąca się tak jak elastyna. Proces ten nazywa się elastozą słoneczną. Elastozie towarzyszy nadmierne rogowacenie ze spłaszczeniem warstwy rozrodczej naskórka. Obok nadmiernej pigmentacji występują niedobarwienia, które określane są jako „blizny rzekome". Naczynia stają się kręte, rozszerzone (teleangiektazje) i występują w mniejszej liczbie.

Obecnie próbuje się przeciwdziałać świetlnemu starzeniu się skóry przede wszystkim przez ograniczenie ekspozycji na UV oraz pokrywanie skóry balsamami, żelami i maściami pochłaniającymi UV, tj. zawierającymi filtry UV. Zależnie od zdolności pochłaniania filtry te oznaczane są numerami od 1 do 18 lub według innych klasyfikacji do 36. Im wyższy jest numer, tym większe pochłanianie UV aż do 100%. Leczenie przewlekłych uszkodzeń skóry polega m.in. na długotrwałym podawaniu preparatów opartych na związkach podobnych do witaminy A, nazywanych retinoidami.

2.8.9. Przewlekłe zmiany proliferacyjne

Pod fotochemicznym wpływem UV powstają zaburzenia strukturalne i funkcjonał ne RNA i DNA na poziomie molekularnym. Skumulowane działanie UV powoduje uszkodzenie komórek, a w jego wyniku zaburzenie kontaktu międzykomórkowego ważnego dla prawidłowego kształtu tkanki. Ponadto występuje omówione, supresyj-ne zmniejszenie nadzoru nad zaburzeniami w budowie struktur tkankowych. Jeśli zaburzenia te obejmują procesy proliferacyjne, tworzy się tkanka niefunkcjonalna, a następnie może wystąpić niekontrolowany rozrost o charakterze złośliwym.

Wśród zmian tego typu wyróżnia się słoneczne stany przedrakowe, takie jak: ro gowacenie słoneczne (łac. keratosis actinica), słoneczne zapalenie czerwieni wargowej (łac. cheilitis actinica), słoneczne plamy soczewicowate, często złośliwiejące, raki kolczystokomórkowe i czerniaki, zwykle wywodzące się z plam soczewicowa tych. Wszystkie te zmiany intensywniej wywołuje promieniowanie C niż B, a promieniowanie B intensywniej niż A.

Cywilizacyjne uszkodzenie warstwy ozonu w stratosferze zwiększa odsetek promieni UV w biosferze i nasila szkodliwe procesy w nasłonecznianej skórze. Dołącza się do tego chemiczne zanieczyszczenie biosfery oraz używanie leków, kosmetyków i innych substancji, które powodują fotosensybilizację skóry. Wszystkie przedstawione okoliczności należy brać pod uwagę przy leczniczych, kosmetycznych i rekreacyjnych ekspozycjach na słońce i UV.

85