87589 Obraz
8

Schemat tylko z posttestem pozwala na uzyskanie informacji przydatnych do modyfikacji programu (np. ocena zapotrzebowania na określone działania, zmiana sposobu rekrutacji), jest natomiast najsłabszym schematem diagnozującym skuteczność podejmowanych działań profilaktycznych. Jako tzw. ankieta informacji zwrotnych jest jednak jednym z najpopularniejszych schematów. Jeżeli z różnych względów (np. ograniczone środki finansowe albo kompetencje metodologiczne zespołu) tylko ten sposób ewalu-acji jest dla nas dostępny, to postarajmy się, żeby był maksymalnie użyteczny.

Zanim postawimy trafne pytanie o skuteczność programu, cofnijmy się do wcześniejszych kroków konstruowania programu (Krok 8. Werbalizacja zaleceń programu). Dysponując informacjami o objawach i wynikami wstępnej diagnozy oraz korzystając z określonej perspektywy teoretycznej, możemy stwierdzić pewne prawidłowości funkcjonowania danej grupy czy społeczności (podział na obszary funkcjonowania klientów powinien być spójny z przyjętą koncepcją teoretyczną).

Y    np. w obszarze

Stwierdzone prawidłowości	intrapsychicznym	interpersonalnym	społecznym

Zalecenia dla programu

Uzyskane wyniki

Krok 9. to określenie celu, który ma organizować myślenie i działanie realizatorów np.: Pomoc w wypracowaniu szkolnego 200 systemu pomocy rówieśniczej w zakresie profilaktyki uzależnień.

Następnie (Krok 9.) określamy zadania programu, czyli konkretne działania, które musimy wykonać, aby osiągnąć cel, np.:

Dostarczenie wybranym przez młodzież osobom (wyłoniona na podstawie ankiet grupa uczniów i grupa nauczycieli) umiejętności wspierania uczniów przeżywających trudności.

Rozwijanie odpowiedzialności trzech „stanów szkolnych” (uczniów, rodziców i nauczycieli) za osoby z najbliższego otoczenia (przeżywające trudności, nadużywające alkoholu, sięgające po narkotyki).

O Rozwijanie u młodzieży umiejętności nawiązywania pozytywnych relacji rówieśniczych.

<=i> Dostarczenie wychowawcom umiejętności dbania o pozytywne relacje w klasie.

Postawiony w przykładzie cel jest na tyle ogólny, że po przefor-mułowaniu go na pytanie ewaluacyjne otrzymamy odpowiedź tyleż ogólną, co nieznaczącą. Trochę lepiej jest z zadaniami, np. odnośnie zadania pierwszego możemy zebrać informacje na ile udział w programie wpłynął na rozwój umiejętności wspierania rówieśników (można się tu zwrócić wprost do szkolonych osób, pytając na ile udział w programie pomógł w rozwijaniu określonych umiejętności albo przyczynił się do wzrostu poczucia kompetencji). Przykładowe pytanie ankietowe może tu brzmieć: „Jakie umiejętności (lub wiedza) zdobyte w trakcie zajęć warsztatowych uważasz za przydatne w pomaganiu rówieśnikom?” Pytanie to można zadać także w badaniu odroczonym, np. cztery miesiące po warsztatach, kiedy przeszkolona osoba miała okazję wykorzystać zdobyte umiejętności w praktyce. Można także odnieść się do opinii „klientów” przeszkolonych osób (w tym wypadku nawet do całej społeczności uczniowskiej), pytając je, jak udział w szkoleniu wybranych osób wpłynął, ich zdaniem, na aktywność społeczną przeszkolonych czy ich kompetencje w pomaganiu.

Jeżeli przełożenie celów bądź zadań na pytania o skuteczność okazuje się zbyt trudne (np. z powodu zbyt ogólnego bądź mało zoperacjonalizowanego sformułowania celów i zadań), jest to sygnał, że nie do końca wiemy, co chcemy osiągnąć i być może warto cofnąć się do poprzednich kroków konstruowania programu. Wielu realizatorów wybiera w takiej sytuacji, niestety, inną drogę (zwłaszcza jeżeli sponsor wymaga „jakiejś ewaluacji”) - konstruuje ankiety będące zbitkiem poznanych do tej pory narzędzi.