87741 IMG�18

Zachowanie rodziców-przyczyny i oddziaływanie 131

typ U (wyrzuty) miesza się najczęściej z typem V (impulsywność) albo typem W (autorytatywna postawa), przy czym typ X (partnerskie kontakty) chętnie łączy się z typem Y (beztroskie pozostawienie wszelkich swobód). Typ Z (obojętność) może jak najbardziej przejść w typ V albo w typ W. W większości rodzin można zaobserwować szereg praktyk wychowawczych o najróżniejszym charakterze. Mimo to krystalizuje się prawie zawsze zasadnicza postawa, która wywołuje głównie dwa lub może trzy typowe wzorce reakcji. Tylko, że wielokrotnie oboje rodzice nie podzielają swoich poglądów i reprezentują różniące się style wychowawcze - co ewentualnie można było odczytać także po wynikach testu. Taka niekonsekwencja jest naturalnie szczególnie niekorzystna dla rozwoju dziecka.

Wszystkie nasze dotychczasowe przemyślenia wyraźnie pokazały, że pełen wyrozumienia, partnerski styl wychowawczy (typ X) - szczególnie jeśli reprezentowany jest on przez oboje rodziców - doskonale się sprawdza w praktyce. Jeśli w naszym zachowaniu w stosunku do dziecka widoczne są poza tym jeszcze cechy typu Y, wtedy w rodzinie panuje prawdopodobnie luźna i odprężona atmosfera, czasem nawet bardzo żywa. Jednak ten harmonijny klimat w rodzinie okazuje się raczej marzeniem, ponieważ rozmowy z rodzicami wciąż pokazują, że typy reakcji U, V i W są o wiele bardziej rozpowszechnione niż się zwykle przypuszcza. A wtedy znów oczywiste staje się, że rodzicielska agresja (która dla dziecka stanowi jednocześnie frustrację i wzór) określa codzienność wychowawczą, i w ogromnej mierze odpowiedzialna jest za niegrzeczne zachowanie dziecka. Ale również tutaj najczęstszy sprzeciw brzmi: „Zawsze okazywać dzieciom zrozumienie, zachowywać spokój i opanowanie - łatwiej powiedzieć niż zrobić!” To prawda. Ale czy powinniśmy odrzucać zasadniczą postawę wychowawczą, która zagwarantuje nam długotrwałą harmonię życia w rodzinie, tylko dlatego, że trudno zrealizować ją w praktyce? Spróbujmy więc dokładniej przeanalizować naszą agresję, aby lepiej zrozumieć jej tło oraz ograniczyć ją.

Tło mojej agresji Moja frustracja

Przypomnijmy sobie jeszcze raz przedstawiony na początku książki przebieg normalnego dnia. Coś się tam nie udało tak, jak powinno, wielo-