88398 obraz4

ówczesny, pan Bodo, niepomiernym był ogarnięty strapieniem i mówił sobie w duchu: «Jeże li te tańce z pokolenia na pokolenie będą się powtarzały i wejdą w zwyczaj, stanie się to groźnym niebezpieczeństwem zatraty wielu dusz w tym klasztorze». Przeto — o ile mógł — starał się, by tę nieprzystojnośó oddalić od klasztoru” ¹. W Lublinie za Leszka Czarnego obecne Stare Miasto „było wolną przestrzenią, ze świętym gajem tradycyjnie z czasów pogańskich p rzechowywanym” ^{2 3}. Biskup wrocławski Cyprian musi jeszcze niszczyć miejsca kultu pogańskiego koło Jawora Śląskiego ^u.

Cztery rodzaje demonów otaczano pewnym kultem religijnym w formie modlitwy czy też ofiar z pokarmu. Były to: demony leśne, demony losu ludzkiego, królowa niebos Hołda i duchy domowe. Świadczy o tym nieoceniona sonda w/ relikty pogańskie ludu śląskiego, Katalog magii Rudolfa z lat 12J5— —1250, odnoszący te praktyki do XIII stulecia ⁴. „Na podstawie zawartych w^T nim danych można twierdzić, że w światopoglądzie ludu śląskiego w połowie XIII w. dominowały elementy wierzeń pogańskich mimo

trzechsetletniej działalności Kościoła katolickiego na tym terenie. Bardzo czysto praktyki pogańskie były wyrwane z pierwotnych kontekstów wierzeniowych, zachowując su* już tylko w przesuniętych warstwach świudomoś-- ci społecznej. Występowały obok praktyk re-ligii chrześcijańskiej jedynie w formie magii ! pod postaciami demonów” ^4C.

Imiona słowiańskie nie notowane w kalen-I darzu chrześcijańskim spotykamy na Śląsku ‘ jeszcze w XIII wieku. Są to takie imiona jak: i Pomian, Sulisław, Lutysław czy Dzierży kraj. Aby chrzest kościelny był ważny, musiały go dopełnić praktyki magiczne pokroju tradycyjnego ^{5 6 7}. Jedna z trzynastowiecznych bulli I papieskich potępiających wierzenia i poglą-¹ dy pogańskie dotyczy wprost diecezji krako-I wskiej. Tym głosom niepokoju wśród hierar-j chii kościelnej wtórują na naszym gruncie ! w XIV i XV stuleciu wystąpienia kaznodziejów i opinie kronikarzy ^4S. Tak to działo się i jeszcze w trzecim stuleciu po oficjalnym ; przyjęciu Polski do wielkiej rodziny narodów i chrześcijańskich.

{ Następne dwie setki lat również nie były w :    Polsce wolne od dającego o sobie znać podzie-

| mia ideologicznego, nastawionego wrogo do j chrześcijaństwa i nawzajem przez to chrzcs-¹ cijaństwc bezskutecznie zwalczanego. Cho-

I

13 — Jak umierały religie

1

   K.W. Heckowa, cyt. wy cl., s. 76.

2

   W.J. Sliwina, Legendy i opowiadania lubelskie, Lublin 1948, s. 10.

3

   T. Sitnicki, Dzieje i ustrój Kościoła katolickiego na Śląsku, s. 27, za: E. Karwot, zob. przyp. 45.

4

   E. Karwot, Katalog magii Rudolfa, Wrocław 1955, s. 157.

5

   Tamże, s. 82—83.

6

   Tamże, paragrafy 15—17 i 36.

7

   W. Szafrański, Religie Słowian, w:    Zarys

dziejów religii, pod red. Z. Poniatowskiego, Warszawa 1964, s. 490.