89708 IMG57 (3)

50

AlGIASZ

Mysji, Teutrasa. Ale wersja najbardziej znana uwodząca się z Auge Eurypidesa, oraz z Mysyiezyków i Akadów Sofoklesa opowiada, co następuje:

Wyrocznia ostrzegła Aleosa. że córka jego urodzi syna. który zabije swoich wujów (Aleadów) i w ich miejsce obejmie rządy. Król zatem poświęcił swą córkę bogini Atenie i zabronił jej pod karą śmierci wychodzić za mąż. Ale gdy Herakles zawitał do Tegei w drodze do Elidy, dokąd udawał się. aby walczyć przeciw Augia-szowi. i był podejmowany przez Aleosa. po wielkiej uczcie, po pijanemu zgwałcił Auge (nie wiedząc, że to córka króla). Gwałtu tego dokonał ponoć w sanktuarium Ateny, bądź też nad brzegiem pobliskiego źródła. Skoro król dowiedział się. że córka jego jest w ciąży, chciał ją zabić i, jak chcą jedni, umieściwszy ją wraz z dzieckiem w skrzyni, wypuścił na morze, lub wedle innych, powierzył oboje żeglarzowi imieniem Naup-lios. z poleceniem wrzucenia ich do morza. Nauplios, podobnie jak uratował — Aeropę i jej siostrę, tak teraz ocalił młodą kobietę i jej synka. Sprzedał oboje handlarzom niewolników, którzy zawieźli ich do Mysji. Król tego kraju, który nie posiada! dzieci, poślubił Auge i zaadoptował jej syna, małego Telefosa. Inna wersja podaje, że Auge została sprzedana po urodzeniu syna. Dziecko zostało w .Arkadii, porzucone w górach, gdzie wykarmiła je tania swoim mlekiem. Później, za radą wyroczni z Delf, Telefos przybył do Mysji i u boku Teutrasa odnalazł swoją matkę (— Telefos i romantyczny opis ich rozpoznania), mb

Pap. Oxy XI l3S9;Apd.£xM 0 7,4 tu 10 9.1; D. S. IV 33; Str.XIII, p. 615: Pm. VTO4. S-9:47.2:48. 7; X 28. S: Hvł Fab. 99; 100:101; 162; 252; TzeL in Lyc. 206; FTG (NaucU p. 146 o.; 436 nj S. i E. tragedie ntezadu Myiyyczycy, Aleadii, Auge, Telefor, AIrid. Od. 14-16 (179 Blassy. A. P. ID 2. - Telefos.

AUGIASZ (Auyetaę) - król Elidy na Peloponezie. Najczęściej uchodzi za syna boga słońca (Heliosa), chociaż zaświadczone są również inne genealogie. Czyni się z niego, na przykład, syna Lapity Forbasa bądź Posejdona, bądź też Elejosa, herosa eponimicz-nego Elidy. Matką jego jest Hyrmine, córka Neleusa (tab. 14 i tab- 23). Wszystkie genealogie podają, że ma brata Aktora. Uczestniczył w wyprawie Argonautów po to, jak mówiono, aby poznać swego przyrodniego brata Ajetesa, którego nigdy przedtem nie widział.

Po ojcu dziedziczył Augiasz nieprzebrane stada. Przez niedbałość dopuścił do nagromadzenia nawozu w stajniach, co szkodziło urodzajom w jego posiadłościach. Tak więc, gdy Eurysteus rozkazał Heraklesowi oczyścić jego stajnie, Augiasz zgodził się chętnie, tym bardziej że heros zażądał od niego jako zapłaty dziesiątej części jego stad, i to tylko wtedy, gdy uda mu się wykonać tę pracę w ciągu jednego dnia - a Augiasz nie wierzył, by to było możliwe. Herakles wybił otwór w murze otaczającym obory i skierował tam wody rzek Ałfęjosa i Penejosa, które płynęły obok siebie; woda wypływ ała z drugiej strony dziedzińca, unosząc wszystek nawóz. Augiasz, rozgniewany spełnieniem tej chełpliwej obietnicy, pod pretekstem, że Herakles korzystał z pomocy lolaosa, bądź to dlatego, że heros był już w służbie Eurysteusa, odmówił mu ustalonej umową zapłaty.

Fyleus, syn Augiasza, wzięty na świadka, potwierdził wobec sędziów, ze ojciec obiecał Heraklesowi dziesiątą część swego stada jako zapłatę za wykonanie pracy. Rozwścieczony Augiasz jeszcze przed werdyktem wygnał Heraklesa i Fyleusa ze swego królestwa. W jakiś czas potem Herakles zebrał ochotników arkadyjskich i wyruszył przeciw Augiaszowi. Ten. dowiedziawszy się, że heros zbiera przeciwko niemu wojsko, nakazał swoim bratankom, dwom synom Aktora — Molioni-dom, aby go bronili. Gdy -* Heraklesa zmogła choroba, obaj bracia skorzystali z tego i pokonali herosa. Wkrótce jednak podczas uroczystości religijnych Hera-kies zabił Molionidów i zajął Elidę. Zabił też Augiasza i jego synów, a na tronie tego kraju osadził Fyleusa. Według innego przekazu Augiasz zmarł śmiercią naturalną w bardzo podeszłym wieku. Ludjego oddawał mu cześć boską. O skarbcu Augiasza — Agamedes. mb

Pi. £?. 10.26 n.; schol. ad 40; //. XI701; schol. ad II629; XI700; A. R I 172 i schol. adloc111362; Apd. BibL 19.16; II S. 5; Hyg. Fab. 14; 30; 157; Paus. V 1.9; 2,1 n ; 3,7; D. S. IV 13.3; 33.1; Theoc. XXV 7; Tzet. ChiL II 278.

* AUKNUS (lub Oknus) - heros etruski, którego mit łączył się z mitem o powstaniu Bolonii. Był synem Faunusa lub boga Tybru i Manto, córki Tejresjasa lub Heraklesa. Rodem z Peruzji (dziś Perugia) opuścił jednak to miasto, ażeby nie narażać się na podejrzenia swego brata Aulestesa, jego założyciela. Przeszedł Apeniny i założył Felsinę, miasto etruskie, które w przyszłości stało się Bolonią. Jego towarzysze pozakładali również inne miasta w dolinie Padu, przede wszystkim Mantuę. mb

Sfl. V7; VI109; Veig. Aen. X 198 a i Sera. ad loc. oraz ad Aur IX 60. V. Grenier. Bologne rillancnienne et etrusąue, Paris 1912, s. 65.

AUKSESJA (Au^rjcrfa) - i jej towarzyszka Damia były to dwie dziewczyny kreteńskie, które przybyły do Trojzeny i tam, przypadkowo w czasie rozruchów zostały przez tłum ukamienowane. Jako zadośćuczynienie otoczono je kultem i obchodzono święto ustanowione na ich cześć. Auksesję i Damię utożsamiano z Demeter i Persefoną, mb

Paus. II 30, 4; 32, 2; Hdt. V 82 n.

AURA (Atipa) - której imię znaczy „Bryza”, była córką Frygijki Periboi i tytana Lelantosa. Szybka jak wiatr, polowała w orszaku Artemidy. Kochał się w niej Dionizos, ale na próżno starał się uchwycić ją w biegu. Szybsza od niego, stale mu się wymykała, aż do momentu, kiedy Afrodyta na prośbę boga poraziła ją szaleństwem, tak że wreszcie mu się oddała. Dionizos obdarzył ją bliźniakami; lecz Aura rozszarpała je w szale, a sama rzuciła się do rzeki Sangarios. Zeus przemienił ją w źródło. Jednym z bliźniąt był -* Inach os. mb

Nono. XLVDI 242 o.; por. też Et. Magn. s. v. A(v6u(iov.

AURORA - EOS

AUSON (Aóotov) - syn poczęty przez Odyseusza w czasie jego wędrówek, wedle jednych z Kirke, wedle innych z Kalypso (tab. 39). Za brata jego uważano Latinosa, a za syna Liparosa. Od Ausona wywodzi się nazwa ludu Ausonów, pierwotnych mieszkańców Italii, którą zwano Ausonią. Był on pierwszym władcą tej krainy (— Leukana i przekaz o tym. że Auson był synem króla Italosa). mb

Eusl in Od p. 1379.10; Sera. m Vei*. Aen. VIII328 i III 171; Schol. in A. R. IV 553;StepŁ Byz.s. v. AuópcTzcL in Lyc.44; J. Be rud. Colon, ł 337 n. oraz 487.

AUTOLEON (AvroXścov) - Gdy Lokryjczycy walczyli, zostawiali w swoich szeregach jedno miejsce puste na cześć Ajasa, ich rodaka, wierząc, że bohater przybywa, aby walczyć pośród nich. Pewnego dnia, gdy walczyli przeciwko mieszkańcom Krotony, jeden spośród Krotoniatów imieniem Autoleon chciał wedrzeć się przez tę pozostawioną lukę w szeregi Lokryjczyków. Został jednak ciężko raniony w udo, przez jakąś marę, a rana wcale nie chciała się goić. Wyrocznia zapytana w tej sprawie kazała mu udać się na Białą Wyspę, u ujścia Dunaju (-+ Achilles) i złożyć ofiary ekspiacyjne bohaterom, a szczególnie Aj asowi z Lok rów. T am zobaczył Helenę, która obarczyła go poselstwem do poety Stesi-chora. dotkniętego ślepotą za to, że wyraził się o niej niepochlebnie w jednym ze swoich poematów. Helena zapowiedziała Stesichorowi, że odzyska wzrok, jeśli wyśpiewa odwołanie. I tak się istotnie stało. Jest to wersja podana przez Konona. Pauzaniasz, który opowiada również tę anegdotę, wymienia Leonymosa jako jej bohatera, mb

Conon 18; por. Paus. 01 19, 11-13.

AUTOLYKOS (AutóApKoę) - syn Hermesa i Chione lub też Stilbe, córki Eosforosa. Brat bliźniaczy Filam-mona (-* Dajdalion, Chione 3). Poślubił Mnestrę, córkę -» Erysichtona. Jest to jednak niewątpliwie wersja stosunkowo późna. Poprzez córkę Antikleję jest dziadkiem Odyseusza (tab. 35 i tab. 39). Od ojca swego, Hermesa, Autolykos otrzymał dar dokonywania kradzieży tak, by nigdy nie został schwytany. Stąd też jego tak liczne kradzieże. Ukradł Amyntorowi hełm skórza

ny, który darował Odyseuszowi, a ten nosił go podczas nocnego wypadu podjętego wraz z Diomedcscm przeciw Troi. Następnie ukradł Eurytosowi jego stada na Eubei. Usiłował ukraść również, ale bezskutecznie, trzody — Syzyfa. Aby uniemożliwić wykrycie kradzieży, umiejętnie zacierał jej ślady i maskował zrabowane bydło przefarbowując sierść. Według niektórych autorów posiadał również umiejętność przeistaczania się.

On to uczył Heraklesa sztuki zapaśniczej.

Gdy Syzyf przebywał u niego usiłując odnaleźć skradzione stada, Autolykos w tajemnicy doprowadził ■do stosunku między nim a własną córką Antikleją, którą właśnie wtedy wydawał za mąż za Laertesa.

Autolykos brał udział w wyprawie Argonautów. Niektórzy czynią go dziadkiem Jazona, ponieważ córka jego Polymede poślubiła Ajsona. mb

IIX 267 i schol.; Apd. BM 19.16; II 4.9; 6.2; Hyf. Fah 200; 201; 243;por. 14;Ser*. in V«v Aen. I119;Od XIX 394 n.; XXI220; XXIV 234; E. niezach. dramat satyrów)' Autolykos-, O*. Mn. VIII 738. -Odyscusz.

AUTOMEDONT (Auxopś5(Dv) - woźnica Achillesa i jego towarzysz w boju. On sam był wodzem, który przybył pod Troję na czele dziesięciu okrętów, stanowiących kontyngent ze Skyros. Brał czynny udział w walkach pod Troją. Po śmierci Achillesa nadał służył jego synowi Pyrrosowi-Neoptolemowi. Uczestniczył w zdobyciu miasta, mb

II IX 209; XVI145 n.; XIX 395. o.: XXIII 563 n.; XXIV 473: 574: 625; Ov. An am. 11 738: Hyg. Fah. 97; Ver*. Am. II476.

* A YILIUS - syn — Romulusa i — Hersilii. mb