Poznanie czynności układu nerwowego środkowego opiera się nie tylko na doświadczeniach fizyologicznych, lecz także i na dokładnych badaniach budowy anatomicznej. Odwrotnie posługuje się i badanie anatomiczne tego układu stosowaniem metod fizyolugi-czuych. Stąd to pochodzi, że w tym dziale fizyologii więcej niż w innych staje się koniecznem wprowadzenie dat anatomicznych. Idąc za tą koniecznością, musimy się jednak ograniczyć do najważniejszych szczegółów i to takich, które mają znaczenie dla funkcyi.
Układ nerwowy środkowy umieszczony w jamie czaszkowej i kanale kręgowym składa się z mózgu (mózgowia) i rdzenia pacierzowego. Te dwie części przechodzą jedna w drugą a jako linię graniczną między niemi przyjęto dowolnie miejsce, w którem oś mózgu-rdzeniowa opuszcza czaszkę a więc linię otworu potylicznego (for amen occipitale). Mózg i rdzeń okryte są trzema oponami łącznotkankowemi licząc od zewnątrz ku wewnątrz: oponą twardą (dura mater\ pajęczą (arachnoidea) i miękką (pi a mat er). Budowa i ukształtowanie mózgu są bardzo skomplikowane. Dla zrozumienia podziału całego mózgowia na części, z których się składa, przypatrzmy się półschematycznej ryc. 99, w której pojedyncze części oddzielone są od siebie nieco więcej niż to odpowiada naturalnym stosunkom. Najniższą część mózgowia jako przedłużenie rdzenia pacierzowego stanowi rdzeń przedłużony (medulla ob-longata) A. Następuje most Varola (pons) B, który zawiera połączenia między rdzeniem przedłużonym a wyżBzemi częściami mózgowia i między móżdżkiem (C) a resztą układu nerwowego środkowego. Powyżej mostu znajduje się środomózgowie (tnesencephalon), a najwyższą część stanowi właściwy mózg (cerebrimi) D. Po