Bez nazwy 21

Wanda Kaczyńska

O ZMIENIANIU KIERUNKU DEWIACYJNEJ AKTYWNOŚCI MŁODZIEŻY¹

Wiele jest przyczyn częstej nieskuteczności zabiegów wychowawczych podejmowanych wobec tzw. młodzieży nieprzystosowanej czy wykolejonej. Wydaje się, że jedną z nich (dość istotną, a zarazem uświadamianą sobie przez wychowawców) jest zbyt uproszczone, niezgodne z postulowanym ideałem wychowawczym ujmowanie celów wychowania resocjalizującego, co rzutuje na stosowane strategie wychowawcze. Wbrew ogólnym założeniom teoretycznym i aksjologicznym pedagogiki (także resocjalizacyjnej), postulującej uspołecznienie i wszechstronny rozwój twórczej osobowości jako naczelny cel każdego postępowania wychowawczego, w praktyce resocjalizacyjnej są preferowane oddziaływania konformizujące, przystosowawcze, nastawione na eliminowanie u wychowanków wszelkich przejawów „buntowniczości”.

W opracowaniu tym podejmuje się próbę wykazania potrzeby i zapobiegliwości, zarówno teoretycznej, jak i praktycznej, stosowania nowej strategii. Jej podstawą jest założenie, że znacznie skuteczniejsze od zabiegów konformizu-jących (oraz bardziej pożądane z punktu widzenia postulowanych celów wychowania) jest takie postępowanie z młodzieżą wykolejoną społecznie (a szczególnie niektórymi jej kategoriami), które polega na zaakceptowaniu i podtrzymywaniu jej nonkonformistycznych, buntowniczych skłonności i nastawień, przy równoczesnym przekształcaniu form tej buntowniczości w kierunku nadającym jej charakter pozytywny, prospołeczny.

Taka strategia postępowania resocjalizacyjnego jest nie tylko logiczną konsekwencją założeń aksjologicznych pedagogiki resocjalizacyjnej, lecz także, co jest rzeczą istotniejszą, wynika ze sprawdzonej empirycznie wiedzy dotyczącej osobowościowych właściwości pewnych kategorii młodzieży wykolejonej społecznie.

Dla celów tych rozważań przyjmuje się typologię stanów osobowości młodzieży wykolejonej społecznie zaproponowaną przez C. Czapówa. Typologia ta jest związana z continuum: nerwica-psychopatia (N-P). Podstawowe kryteria kon-

101

1

Przedruk: Prace IPSiR, t. 3, Warszawa 1979, s. 143-163.