CCF20090322015

wymiar górny B - największa wartość liczbowa, jaką może osiągnąć

wymiar zaobserwowany i wymiar dolny A - najmniejsza wartość liczbowa,

jaką może osiągnąć wymiar zaobserwowany. Tolerancja wymiaru T jest

różnicą wymiaru górnego i dolnego (zawsze T > 0).

T = B - A    (4.15)

Różnica algebraiczna wymiaru zaobserwowanego lub granicznego i

odpowiadającego mu wymiaru nominalnego nazywa się odchyłką wymiaru.

Odchyłka może być dodatnia, ujemna lub równa zeru. Rozróżnia się więc

odchyłkę zaobserwowaną H, definiowaną

H = W - N    (4.16)

za

i odchyłki graniczne, górną

G = B - N    (4.17)

oraz dolną

F = A - N    (4.18)

Wymiary graniczne określa się przez dodanie ich odchyłek: górnej G; B = N + G oraz dolnej F; A = N + F. Z podanych dotąd wiadomości wynika, że w każdym przypadku zachodzi nierówność A s W s B. Podstawiając

ZEL

przekształcone zależności (4.17) i (4.18) do wzoru (4.15) otrzymuje się

T = (N + G) - (N +"F) = G - F    (4.19)

Pole tolerancji jest obszarem wyznaczonym przez odchyłki graniczne lub wartości tolerancji i jej położenia względem wymiaru nominalnego. Przy przedstawianiu graficznym, pole tolerancji zawarte jest (rys. 4.9) między dwiema prostymi równoległymi do linii zerowej, odpowiadającymi odchyłkom górnej i dolnej, odłożonym od linii zerowej.

Wymiary mogą być tolerowane, gdy przypisuje się im określoną tolerancję oraz nietolerowane, jeżeli nie mają tolerancji. Rozróżnia się tolerowanie wymiarów symetryczne, np. 20*^’asymetryczne