Farm1954

Receptory endocytarne Receptory tego typu po związaniu z Ugandami zamykają je w sobie, tworząc pęcherzyk, którego trc<ć wylewu się potem do światła komórki (endocytoza). Służą one do transportu do komórki sygnałów działających na jądro komórkowe. Tli należą też receptory transportujące cholesterol.

Receptory związane z kanałami jonowymi (jonotropowc) Jest to bardzo ważny typ receptorów związany bezpośrednio z przewodnictwem nerwowym. Po pobudzeniu przez agonistę receptory te otwierają por. czyli kanał w błonie komórkowej. umożliwiając napływ jonów z przestrzeni międzykomórkowej do wnętrza komórki. W ten sposób w komórkach pobudliwych dochodzi do bezpośredniej zmiany potencjału błonowego i wytwarzania postsynaptycznycb potencjałów pobudzających lub hamujących, które następnie mogą zapoczątkować nowy potencja/ czynnościowy. Charaktery styka kanału jonowego (jego średnica i rozłożenie ładunków elektrycznych na ściankach) powoduje, że kanały takie są wybiórcze dła określonego typu jonów. Często w kanałach jonowych występują 2 bramki: aktywacyjna i deaktywacyjna. W wyniku ich kolejnego zamykania i otwierania receptor może się znajdować albo w stanie gotowości do działania, aibo w stanic refrakcji, w którym nie może być pobudzony (ryc. 3.7).

Receptory jonotropowc składają się z kilku (z reguły 4. dawniej uważano że 5) podjednostek. a każda z nich jest białkiem kilkakrotnie przebijającym błonę komórkową. Podjednostki otaczają por w błonie, a ich przestrzenny układ powoduje. że zmiana struktury czwartorzędow ej po przyłączeniu liganda prowadzi do zwiększenia średnicy pora lub odsunięcia elementu uszczelniającego por (bramki).

Do receptorów jonotropowych należą receptory nikotynowe, których natural-nym agonistąjest acetylocholina, a których otwarcie powoduje napływ jonów sodu. a wypływ jonów potasu. Szczególnie ważne są receptory jonotropowe dla 2 największych układów' neuroprzekaźników: receptor NMDA uruchamiany przez jon

glutaminianowy, który wybiórczo przepuszcza wapń do wnętrza komórki, oraz

receptor GABA _A wybiórczy dla jonów chlorkowych. W odróżnieniu od receptora

nikotynowego i NMDA, receptor GABA jest receptorem hamującym, ponieważ

STAN

GOTOWOŚCI

STAN

GOTOWOŚCI

OTWARTY

OTWARTY    ZAMKNIĘTY GOTOWOŚCI

Ryc 3.7 stany Kanału jonowego Kanał w stanę gotowości może zostać aktywowany ligandem, którego wiązanie powoduje otwarcie bramki aktywacyjnej Po pewnym czasie w otwartym kanale ulega zamknięciu bramka maktywacyjna W inaktywowanym kanale zamyka się bramka aktywacyjna i kanał wcnoazi w san nieczynny w którym me może być uruchomiony Otwarcie po pewnym czasie bramki trtaktywacyne; przywraca stan gotowości w którym kanał znów może być zmuszony do otwarcia

/—- Mlejtce GABA

Miejsca

banzodlazeplnowa

pochodne benzodiazepłny

-karbohny

pochodne benzodiazepmy agomslyczne

-diazepam

antagomstyczne

-numazenil

kontragonretyczne

-RO-154513

Ryc 3.8. Receptor jo no tropowy Receptor GABA, jest kanałem chlorkowym Składa się z 5 podjedno-stek na których znajdują się liczne miejsca regulatorowe do których mogą przyłączać sę leki, powodując w ten sposób albo nasilenie, albo osłabienie naturalnego neuroprzekażmka Receptor GABA jest receptorem hamującym, ale ponieważ istnieje co najmniej 7 typów podiednostek (a, p, y, 6. e. 9 i p, niektóre mające kilka wariantów), w zależności od składu podjednostkowego skutki pobudzenia receptora GABA, są zróżnicowane Dzięki temu można starać się uzyskać leki swoiście działające nasennie przeciwdrgawkowo lub przeciwłękowo

GABA

napływ ujemnych jonów chlorkowych zwiększa różnicę potencjałów między wnętrzem neuronu a środowiskiem i powoduje hiperpolaryzację, utrudniając powstawanie potencjałów czynnościowych (rozdz. 46 i 52). Jego złożoną budowę, zawierającą liczne miejsca uchwytu ligandów modulujących kanał chlorkowy, przedstawiono na ryc. 3.8.

Receptory mctabotropowc (hcptahelisowe, 7TM, związane z białkami G).

Receptory tego typu są najdoskonalszym urządzeniem do przekazywania sygnału chemicznego. Ich rodowód ewolucyjny jest bardzo stary, występują bowiem już u drożdży, śluzowców, roślin wyższych, a w królestwie zwierząt spotyka się je już u pierwotniaków i jamochłonów. Jest to najliczniejsza grupa receptorów i u zwierząt geny kodujące tę nadrodzinę z reguły zajmują najwięcej miejsca w genomie.

U nicienia Caenorhabditis elegans koduje ją ponad 5% wszystkich genów, u muszki owocowej i u człowieka zajmuje się nią ponad 1% genomu. W ludzkim genomie receptory 7TM są 4. co do wielkości nadrodziną genów, liczącą ponad 600 przedstawicieli. Około 40% leków obecnie stosowanych w klinice działa poprzez te receptory.

Wszystkie receptory metabotropowe mają identyczny schemat budowy (ryc. 3.9). Receptor 7TM jest nierozgałęzionym łańcuchem składającym się z kilkuset aminokwasów, którego 7 odcinków helisowych 7-krotnie przebija błonę komórkową (stąd nazwy receptory 7TM lub heptahelisowe), połączonych 3 pętlami

75