IMAG0871

40 Rozdmł 3. limcjętno& prezentacji materiału

stępujących wyrazów lub zwrotów: ponieważ, jako rezultat tego, dlotegoM przeto, a więc. tak więc, »' celu, przez, poprzez. Mimo że tłumaczenie zjawisk I przedstawiliśmy głównie jako porozumiewanie się jednostronne, to wszystko, ! co zostało wyżej powiedziane, ma zastosowanie także do sposobu zadawani® I pytań i do dyskusji. Należy także pamiętać, że zawsze istnieje potrzeba pytania ! uczniów o /eedKdck na temat tego. jak zrozumieli to. co tłumaczył nauczyoiek. J oraz że niezbędne jest zareagowanie na Jeedhack właśnie otrzymany. Obserwując lekcję, użyj przewodnika oceniania jak w ćwiczeniu 3.7. ^v

Posługiwanie się przykładami

Posługiwanie się przykładami ma kluczowe znaczenie w nauczania | umiejętność stosowania przykładów jest szczególnie potrzebna przy wyja&- 9 nianiu i tłumaczeniu. Efektywność nauczania nowych pojęć, relacji czy zasad 1 zależy od tego. czy nauczyciel umie użyć przykładów i skłonić również uczniów J do podania przykładów, tak by pomóc im zrozumieć nowe pojęcia.

Pojęcia pozwalają nam porządkować i skutecznie przechowywać podobne J elementy informacji. Gdy już raz są uformowane, eliminują naszą skłonność ■ do traktowania każdego nowego fragmentu wiedzy jako odrębnej kategorii ■ Martorella (1972) traktuje pojęcia jak hałd. na których wieszamy nowe I doświadczenia. Gdy spotykamy zupełnie nową sytuację, dla której nic mamy 1 haków, to albo zmuszamy informację, by zawisła na niewłaściwym haku, albo a tworzymy nowy hak. Skrótowo rzecz ujmując, pojęcia tworzą strukturę naszej I wiedzy i me pozwalają jej stać się nieporęczną i dysfunkcjonalną.

Pożyteczna właściwość pojęć polega na tym, ze umożliwiają one przy- ™ spieszenie i uproszczenie porozumiewania się Jeśli nauczyciel i osobniJj nauczany posługują się podobnymi pojęciami, to porozumiewanie jest łatwe bo me ma potrzeby szczegółowego tłumaczenia każdej myśli łub reguły. Jednał swoisty problem nauczycieli potęga na tym. że w swym myśleniu posługują sij często pojęciami, które nie są znane uczniom — uczniowie bowiem, prr mniejszym doświadczeniu w myśleniu o niektórych sprawach, mogli nie miej sposobności ani potrzeby przyswojenia sobie pojęć tak ogólnych i złożonych Wynika z tego. żc skuteczne nauczanie nowych pojęć, relacji i zasad zaleź

od tego. czy nauczyciel:

(a) umie stosować pojęcia, jakimi posługują się uczniowie,

(to) stara się przekazywać względnie abstrakcyjne idee, posługując się 1 w miarę konkretnymi informacjami.

w obrębie zrozumiałych doświadczeń uczniów, nauczyciel może im pomóc jj

Koncentrując uwagę na zjawiskach, sytuacjach, i ideach znajdujących się I

zauważać wspólne cechy, a potem formułować uogólnienia. Na przykład gdy 9 jest oczywiste, że wypowiedź wygłoszona wobec klasy jest wieloznaczna czy po I prostu niezrozumiała, nauczyciel musi ją wyjaśnić, posługując się przykładami 1

zaczerpniętymi z zasobu doświadczeń uczniów odzwierciedlającymi ich poziom rozumienia zjawisk. W ten sposób dopiero dojdzie do właściwego sformułowania myśli tub reguły. Aby nauczyciel był pewny, że używa właściwych przykładów, musi mieć określoną wiedzę na temat swoich uczniów.

Podejście indukcyjne i dedukcyjne

Można wyróżnić dwa główne podejścia do stosowania przykładów;

1.    Podejście indukcyjne rozpoczyna się od podania przykładów, a potem dokonuje się wnioskowania lub uogólnień na podstawie tych przykładów.

2.    Podejście dedukcyjne rozpoczyna się od uogólnienia, a potem podaje się pewną liczbę przykładów.

Badania nie wykazują jakiejś zdecydowanej wyższości jednego podejścia nad drugim. Być może skuteczność podejsaa dedukcyjnego polega na tym. że początkowa wypowiedź nauczyciela — nawet jeśli nie jest zrozumiana koncentruje uwagę uczniów na tych aspektach przykładów, które nauczyciel uznaje za ważne dla danego problemu. Z drugiej strony skuteczność podejścia indukcyjnego może polegać na tym, żc pomaga ono uczniom zdobyć umiejętność poszukiwania porządku w zestawie danych, które początkowo przedstawiają się jako coś bezładnego.

Wskazówki co do skutecznego ożycia przykładów

1.    Zacznij od najprostszego przykładu odnoszącego się do omawianej sprawy. Stopniowo przechodź od przykładów prostych do coraz bardziej złożonych.

2.    Zacznij od przykładów zgodnych z doświadczeniem i poziomem wiedzy uczniów.

3.    Przykłady przedstawia się dla zilustrowania, objaśnienia lub skonkretyzowania zasady, uogólnienia, idei lub reguły. Tak więc jeśh stosujesz podejście dedukcyjne i rozpoczynasz od poglądu lub uogólnienia, a potem pozyskujesz łub podajesz przykłady, to ważne jest, by następnie odnieść znów te przykłady do poglądu tub uogólnienia, którego pragniesz nauczyć. Jeśli zastosowałeś podejście indukcyjne i rozpocząłeś od przedstawienia przykładów. na podstawie których dokonuje się gencrahzacji. to ważne jest. by użyć potem jeszcze więcej przykładów dla zilustrowania i wyjaśnenia całego problemu. Niech obowiązuje reguła, ze zawsze omawiane przykłady powinny zostać jakoś odniesione do problemu, którego pragniesz nauczyć. Zatem przykłady będą dużo bardziej skutecznie działać, jeśli tch związek z uogólnieniem, które mają zilustrować, jest wyrażony ekspłięiit. a nie czym H założenia, ze jest on oczywisty.

4.    Ważne jest. byś sprawdził, czy nauczałeś naprawdę tego, czego miałeś zamiar nauczać. Aby uzyskać feedbock świadczący o stopniu zro-