58017 IMAG0868

34 Rozdział 3. Umiejętność prezentacji materiału

Zmiany w sposobie wypowiadania się

Modyfikacje jakości wypowiedzi, cmocjonalności. tonu i szv bkosa moga wywołać ożywienie, to jest /miana szybkości, głośności czy łonu wzbudzić uwagę uczniów. Świadome operowanie ciszą lub pauzą może jH bardzo skuteczne w wywołaniu uwagi ze względu na kontrast, jaki daje fljjK wobec dźwięku. Można zastosować zawieszanie głosu czy oczekiwanie. ca| nagłą pauzę w środku zdania. Trzy sekundy to właściwa długość pauzy. Cn| nauczyciel boi się ciszy i stara się koniecznie zapełnić każdą pauzę dodatkowy mi pytaniami lub wypowiedziami. Zauważmy, że doświadczopy aau-czyciel zawsze robi pauzę po zadaniu pytania. Może on powstrzymaj się H mówienia także wtedy, gdy myśli, że uczeń jest w stanie rozwinąć wM, wypowiedź - takiej pauzie czasem towarzyszy uśmiech lub zachęrejyy ptm

Zmiana typu interakcji

Nauczyciel może wykorzystywać trzy główne typy interakcji przebiegają^ cych w klasie. Są mmi:

1.    Interakcja między nauczycielem a grupą

Jest to rodzaj interakcji, w której nauczyciel jest osobą centralną -- wy-% kładu lub demonstruje coś całej klasie. Wszystkie pytania zadawani?/ podczas lekcji są skierowane na ogół do całej grupy, a nie do poszcaagólr | j nych osób, na przykład nauczyciel prezentuje metodę wyodrębniania chlorofilu z liścia, by można było zbadać, czy znajduje się w nim skrobfaB

2.    Interakcja między nauczycielem a uczniem

To interakcja także kierowana przez nauczyciela, chociaż nie jest on tutaj osobą centralną. Posługując się tego rodzaju wzorem interakcji, nauczyciel pyta poszczególnych uczniów, wskazując ich po imieniu, a tym samym skłania ich do występowania i dyskusji. Przykładem niech będzie sjtuacja, i w której uczniowie właśnie zakończyli cykl lekcji na pewien temat, ., a nauczyciel przygotował serię pytań związanych z tym tematem. Pytania te 1 różnią się stopniem trudności - od najłatwiejszych, które wymagnH przypomnienia sobie faktu, aż do najtrudniejszych zmuszających do za-2 stosowania w nowej sytuacji wiedzy nabytej uprzednio.

3. Interakcja między uczniem a uczniem Oto kilka przykładów takiej interakcji:

(a)    Dyskusja klasowa, w trakcie której nauczyciel gra rolę osoby po rząd- B kującej dyskusję, ^przydzielającej" pytania oraz wywołującej komentanl^B i wyjaśnienia, na przykład: Piotrze, jakbyś odpowiedział na pytanie Jana# M

(b)    Uczniowie podzieleni na małe grupy pracują nad wykonaniem zadań grupowych lub przeprowadzają eksperymenty — tego typu kooperacja wymaga dyskusji w grupach. Rola nauczyciela jest tutaj także po rząd* I kowa.

lei Sytuacja, w której uczniowie występują i pokazują całej klasie kolejne I kroki, jakie doprowadziły ich do rozwiązania problemu.

(d) Udział uczniów w metodzie inscenizacji lub odgrywanie ról.

Zmienianie kanału komunikacji

Uczniowie podczas lekcji opracowują informacje otrzymane tjl pomocą zmysłów — wzroku, dotyku, zapachu, smaku i słuchu. Badania wykazują, że można znacznie poprawić uczniowskie umiejętności przyswajania i opracowywania informacji przez zamienne odwoływanie się do wzroku i słuchu, na przykład: słuchać/ patrzeć / słuchać. Nauczyciel wyjaśnia słowami, potem na tablicy rysuje diagram, następnie zadaje uczniom pytania. Albo. patrzeć / słuchać / patrzeć. Nauczyciel pokazuje krótki film. potem jest faza pytań i odpowiedzi i jeszcze raz zostaje wyświetlony film Słuchaj i patrz dotykaj i patrz/słuchaj. Nauczyciel przedstawia budowę ptasiego pióra, używając dużego diagramu, potem rozdaje pióra uczniom, by mogli je dotknąć, poczuć i narysować, a na koniec odbywa się grupowa dyskusja. Dotknąć / słuchać, nauczyciel pozwala uczniom dotykać trzy różne próbki gleby — glebę ciężką, glebę gliniastą i glebę piaszczystą. Następnie w małych grupach odbywa się klasowa dyskusja i przygotowanie aparatury, za pomocą której będzie można określić składniki poszczególnych gleb. (Tutaj obok zmiany zmysłu, poprzez który nabywa się informacje, dokonuje się zmiana typu interakcji od interakcji typu „uczeń — uczeń" przez interakcję „nauczycie! — klasa" z powrotem do interakcji „uczeń — uczeń".)

ćwiczenie 3.5

Wybierz temat interesujący twoich uczniów i przygotuj dziesręctomi nutową minilekcję. Podczas lekcji dokonaj tyle razy zmian bodźców — kanałów oddziaływania; ile tylko uznasz za właściwe. Lekcję nagraj na wideo. Przejrzyj zapis i oceń sam siebie zgodnie z kategoriami podanymi niżej. Zastanów się nad tym, jak można by poprawić realizację lekcji i przeprowadź ją jeszcze raz z inną grupą. Znów przeanalizuj zapis i sprawdź, czy daje się zauważyć poprawę.

Jeśli nie jest możliwe dokonanie nagrania lekcji na wideo, nagraj tylko głos na magnetofon, natomiast poproś kolegę łub osobę nadzorującą twoje kształcenie, by oglądała lekcję i potem oceniła cię zgodnie z wspomnianymi Kategoriami. Przesłuchaj nagranie i sam oceń, w jaki sposób używałeś bodźców słownych. Omów zastosowanie bodźców bezsłownych z kolegą iub osobą nadzorującą kształcenie.

Podsumowanie

Włącz w swą minilekcję następujące zachowania:

1.    Poruszanie się nauczyciela.

2.    Zachowania mające na celu wywołanie koncentracji uwagi:

(a)    słowne.

(b)    i zastosowaniem gestów.

3.    Zmiany w sposobie mówienia