IMG26 (8)

350

obserwuje się lak silnych szkód ze strony skośnika tu/inka. zwójki sosnówcczki. zwójki odrośleczki jak na sośnie pospolitej. Mato licznie zasiedlane s.| plantacje św ierkowe z Pieta mariana. P. engelmanni. P. rubtns przez częste na świerku pospolitym smrekuny (Dominik. 1966).

Szkodniki introdukowanych do Polski drzew liściastych zostały poznane w mniejszym stopniu. Stwierdzono jednak, że wszystkie gatunki dębów południowoeuropejskich, azjatyckich i północnoamerykańskich są atakowane przez skoczonosa dębowej. Najmniej chętnie zasiedlane były Quercus shumardi. Q. nigra. Q. gambeh. a najchętniej Q. mariltirulica. Q. meuhlenbergi. Q alba. O atrakcyjności dębów dla skoczonosa dębowca decyduje ich fenologia i obecność atrakcyjnych substancji zapachowych, którymi są 6-węglowe alfalily-czne alkohole, aldehydy i estry octanowe, ich izomery oraz acykliczne monoterpenowe alkohole: geraniol i linalool (Kozłowski. 1981). Należy przypuszczać, że i na innych gatunkach drzew liściastych żerują miejscowe, charakterystyczne, polifagicz.ne i oligofagicznc roślinożerne. Świadczy o tym stwierdzenie prządki pierścienicy, kuprówki rudnicy, nic-strzępa głogowca. ogłodka szorstkiego, opiętków oraz rozwiertka nieparka na Sorbit.s intermedia Pers i Sorbus h\bnda L.. podryjka dębowca na Quercus alba L.. Q. cerris L.. Q. hi-color Willd.. Q macrocarpa Michx.. Q. montana Willd. (Dominik. 1966). oraz znana szeroko polifagia brudnicy nieparki, piędzika przedzimka i innych gatunków.

Brak jak dotąd informacji o introdukcji do Polski fitofagów żerujących na obcych gatunkach drzew liściastych. Na południe od Karpat rozprzestrzeniona jest zawleczona z Ameryki Północnej oprzędnica jesienna - Hypbantria cunea Drury (Lepidoptera), poli-fag na drzewach liściastych.

8.16.2. Przegląd szkodliwych gatunków, metody ich wykrywania i zwalczania

Szeliniak modrzęwiowicc - Hylobius piceits De Gcer. Pierwsze chrząszcze pojawiają się w pierwszej połowie maja po przezimowaniu w ściółce, szparach kory lub kolebkach poczwarkowych (por. Entomologia leśna T I. rys. 8.I0I). Szczyt liczebności osiągają w drugiej połowic czerwca i w lipcu. w sierpniu szybko zanikają. Postacie dorosłe żerują na gałązkach jedlicy, modrzewia i sosny, a najchętniej na świeżym łyku daglezji, dostępnym na czołach i pod odstającą korą pniaków po świcż.o ściętych drzewach. Po kilku, kilkunastu dniach przystępują do składania jaj. Składają jaja w świeże pniaki, przyziemne części nickorowanych dłużyc, żywe korzenie i korę odziomkowych części pni jedlic (Pseu■ dmsuga taxifolia Britt.). zarówno w głębi drzewostanu, jak i na obrzeżach. W jatnkę wygryzioną w korze samica składa zwykle jedno jajo. a powstały otwór zatyka wiórkami, co jest widoczne na powierzchni kory w postaci jasnych plamek. Jaja są białe, owalne, o wymiarach 1.2-1.8 mm.

Wylęg larw następuje po 2-3 tygodniach. Kierują się one w stronę łyka i w nim żerują. wygryzając wąskie chodniki nic naruszające miazgi. Następnie, gdy kora jest cienka, wgryzają się głębiej i uszkadzają także powierzchnię drewna, a pod grubą korą kontynują żer w łyku i miazdze (rys. 8.298). Najwięcej żerowisk znajduje się w zagłębieniach między korzeniami Kora ulega zniszczeniu i tworzy się martwica sięgająca nierzadko aż 20-30 cni nad powierzchnię gleby, a na korzeniach pojawiają się rakowate, przesycone żywicą zgrubienia. Gdy na jednym korzeniu żeruje kilka larw lub gdy żer powtarza się co roku, korzeń obumiera, a po zniszczeniu kilku korzeni - cale drzewo. Wyrośnięta larwa (osiąga ona

Rysunek 8.298

Szkodliwe owady i ochrona produkcj leśnej 351

jer larw szelimaka modrzę-wcwca Hylob/us piceus De Gee' oa powierzchni drewna jedlicy Pseudotsuga taxilolia Bntt (wg Dominika. 1966)

25 mm długości) sporządza na końcu chodnika płylkg. w powierzchniowej części drewna lub w korze, kolebkę poczwarkową w kształcie owalnego, wyścielonego wiórkami gniazda. Po 2--3 tygodniach pojawiają się młode chrząszcze, które wygryzają się przez, korę otworem o średnicy 6-8 mm.

Generacja szetiniaka modrzewtowca jest jedno- lub dwuletnia. Jednomczny rozwój przechodzą owady z. jaj składanych w maju w nadziemnej części drzew . Gdy jaja są składane w podziemnej części drzew oraz w miejscach zacienionych rozwój szelimaka modr/e-wiowca trwa 2 lata. przy czym przcpoczwarczcnic może następować od czerwca do października.

Do wrogów naturalnych szeliniaka modrzcwiowca należy Brucon h\lobii Rai/ oraz dzięcioł pstry większy, wydostający larwy nawet z bardzo grubej kury.

Szcliniak modrzewiowicc występuje w środkowej i południowej Europie, na Syhcni i w północnej części Ameryki Północnej. W Polsce z drzew rodzimych zasiedla modrzew atakując stare, grube drzewa, lokując się w korze i pod korą części odziomkowych Na modrzewiu jest jednak rzadki. Żer jego larw prowadzi do zamierania korzeni i całych drzew Rozpoznanie obecności szeliniaka modrzcwiowca opiera się na kontroli zasiedlenia pniaków przez larwy w okresie od sierpnia do września. Larwę przebywające pod korą m łatwe do zaobserwowania. Następnie kontroluje się drzewa stojące. Obecność larw zJradza wysypująca się brunatna mączka w dolnej części pnia. Dodalkową wskazówką o gnali/.;:.m obecność larw są otwory wybite sv grubej korze przez dzięcioły Obecność wcliniak.i na u-kich drzewach (i cw. innych) potwierdza się przez odsłonięcie gleby kom:    iglęh:.-

między nasadą korzeni. Jeśli szcliniak żeruje, to miejsca tc pokryte 'a żywicą i luą.p . rozległa martwica.

Zwalcza się szeliniaka modrzcwiowca »h1 sierpnia Jo lesiem pi. c kar.. « -ków po jedlicach ściętych w tym samym roku < pniaki te >ą zasiedlane od m.i|.i do lipc.i na jesieni roku ubiegłego. Można także wykładać od maia do lipca pułapki wu.ih i. z wierzchołkowych części jedlic. Pułapki mają ks/tali wałków długowi ' ni N-4-7 cm. Jeszcze lepsze są pułapki z płatów kory jedlic, kiorc skutecznie zw.ih.uą, cze. Pułapki wykłada się w zagrożonym drzewostanie, osj/icnnic komrolmc i dzonc pod nimi chrząszcze zbiera i niszczy. Skutecznymi pułapkami są równic wo . .g, jedlic wkopywane pionowo sio ziemi ds> 2/3 długości Pułapki ic |v zasiedleniu pi,.    ««i